"Als we deze maatregelen niet nemen, dan zijn we geen knip voor de neus waard" zei Adema donderdagmiddag tijdens een Kamerdebat over de mestcrisis. "Dat voel ik tot diep in mijn Friese vezels. Onze boeren verdienen het."
Adema vindt brede steun belangrijk, omdat de gevolgen voor boeren groot zijn als het niet lukt. Adema: "Als wij met elkaar over partijpolitieke kaders heen en los van de formatietafel nu niet de verantwoordelijkheid nemen, dan zijn we nog meer verantwoordelijk geworden voor het niets doen en voor de catastrofe die dan op ons afkomt."
Tijdens het debat spraken in ieder geval GroenLinks-PvdA, VVD, NSC, D66, CDA en CU hun steun uit voor de plannen van Adema.
Er klonken alarmerende waarschuwingen dat er snel actie moet worden ondernomen. "Het huis staat in brand", zei Harm Holman (NSC). "Het was een treinramp in slowmotion maar inmiddels zitten we op volle vaart", sprak VVD'er Thom van Campen. Anne-Marijke Podt van D66: "We rijden keihard af op een muur."
'De weg naar Brussel zit dicht'
In het plan van Adema wordt onder andere voorgesteld om bestaande uitkoopregelingen breder in te zetten, een minimale oppervlakte grasland per koe en een hoger afromingspercentage bij de overdracht van fosfaatrechten in de melkveehouderij. Alles bij elkaar moet dit de druk op de mestmarkt verminderen.
Die druk is momenteel heel hoog. Nederland verliest namelijk binnenkort de uitzonderingspositie voor Nederlandse boeren om meer mest uit te mogen rijden dan boeren in andere EU-landen, de zogenoemde derogatie. Daardoor blijven boeren met hun mest zitten, de mestkelders zitten vol. Belangenclubs spreken van een "mestafzetcrisis". Omdat mest via vrachtwagens afvoeren een stuk duurder is, dreigen veel boerenbedrijven om te vallen.
Er is nog een afbouwpad uitonderhandeld door het kabinet, maar meer valt er op dit moment niet te halen in Brussel. "De weg naar Brussel zit dicht", zei Adema donderdag weer. Hij heeft de laatste maanden bijna wekelijks contact met de Eurocommissaris voor landbouw Virginijus Sinkevicius.
Maar een verlenging van de derogatie zit er echt niet in, zegt Adema. "Keer op keer krijg het deksel op de neus."
Hij houdt de deur wel op een kier voor als de voorgestelde maatregelen zijn ingevoerd en effect hebben. "Dan word je weer serieus genomen aan tafel. Maar daar neem ik nu geen voorschot op."
'We hebben geen tijd te verliezen'
BBB bleef ondanks deze woorden aandringen dat Adema in Brussel moet gaan lobbyen voor de Nederlandse boer. Hij moet "lef en politieke wil" tonen, vindt de partij. BBB-Kamerlid Cor Pierik kwam donderdag zelf met een tienpuntenplan. Een daarvan is om tegen de EU-regels in boeren toch weer meer mest uit te laten rijden.
De voorstellen van Pierik konden op weinig enthousiasme rekenen van de andere partijen. ""Kansloos", zei NSC'er Holman bijvoorbeeld.
Adema piekert er niet over om weer naar Brussel af te reizen. "Kamerleden of organisaties die mij vragen alsnog te gaan, overvragen mij. Nieuwe derogatie, in welke vorm dan ook, is niet mogelijk."
Eerder deze week kwamen verschillende sectorpartijen (werkgeversorganisatie LTO, de club voor jonge boeren NAJK, zuivelorganisatie NZO en De Natuurweide) met een eigen plan.
Daarin worden deels de plannen van het kabinet omarmd. Ook wordt er, onder voorwaarden, een versnelde daling van de veestapel voorgesteld.
Adema zei "blij en dankbaar" te zijn met deze plannen. "Moedig van deze partijen." Hij blijft met hen in gesprek en gaat zijn eigen voorstellen uitwerken. "We hebben geen tijd te verliezen", aldus Adema.