Ongeveer 300.000 Palestijnen zijn de afgelopen week weggevlucht uit Rafah. De stad in het zuiden van de Gazastrook was het laatste toevluchtsoord voor bijna 1,4 miljoen Palestijnen. Sinds Israëlische troepen er een week geleden de grensovergang met Egypte bezetten en begonnen aan hun operatie in het oostelijke deel van Rafah, wordt ook dat laatste toevluchtsoord voort meegezogen in de oorlog.

Door de Israëlische bombardementen en gevechten met Palestijnse militanten kwamen volgens lokale gezondheidsfunctionarissen tientallen mensen om. Nadat het Israëlische leger het oostelijke derde van de stad geëvacueerd had, strooiden gevechtsvliegtuigen folders met nieuwe evacuatiebevelen uit boven wijken rond het centrum en twee vluchtelingenkampen. Terwijl de Israëli’s blijven spreken over “gerichte operaties”, vrezen internationale organen een grondoffensief dat de huidige humanitaire crisis nog drastisch zal verergeren. “We blijven er bij Israël op aandringen om niet door te gaan met een grondoperatie in Rafah”, verklaarde EU-buitenlandvertegenwoordiger Josep Borrell.

De inwoners van Rafah moeten volgens de Israëli’s vertrekken naar een “humanitaire zone” in Al-Mawasi, een kuststrook ten noorden van Rafah. Volgens hulpverleners en internationale waarnemers is die plek onveilig en ongeschikt als refuge. “Bevelen voor burgers die vastzitten in Rafah om te evacueren naar onveilige zones, zijn onaanvaardbaar”, reageerde Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders, zaterdag in een tweet.

Toch heeft de internationale druk geen invloed op de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. In een herdenkingsceremonie voor gesneuvelde Israëlische soldaten en oorlogsslachtoffers zei Netanyahu zondag dat “ongeveer de helft” van de oorlog tegen Hamas is uitgevoerd. “We zijn vastbesloten om deze heilige taak te voltooien”, voegde hij daaraan toe. Maar uit de laatste ontwikkelingen in Gaza blijkt niet dat een einde van het geweld in zicht is.

Hamas “ontmanteld”, maar herrezen

Netanyahu acht een offensief in Rafah noodzakelijk om de laatste Hamas-bataljons uit te roeien, ­Hamas-leider Yahya Sinwar te vinden en een deel van de Israëlische gijzelaars te redden. Maar sinds de terugtrekking van de Israëli’s uit andere delen van Gaza doken Hamas-troepen ook daar weer op, met een Israëlische tegenreactie als gevolg.

In de nacht van zaterdag op zondag voerde Israël dodelijke bombardementen uit rond het noordelijke Jabalia, een verstedelijkt vluchtelingenkamp dat oorspronkelijk plaats bood aan Palestijnen die verdreven werden tijdens de Arabisch-Israëlische oorlog van 1948. Zondagochtend reden Israëlische tanks het oosten van Jabalia binnen, een plek waarvan de Israëli’s in januari nog zeiden dat ze er Hamas “ontmanteld” hadden. “We hebben de afgelopen weken pogingen van Hamas waargenomen om zijn militaire capaciteit in Jabalia te herstellen”, zei viceadmiraal Daniel Hagari, woordvoerder van het Israëlische leger. “We opereren daar om die pogingen te elimineren.”

“De oorlog is opnieuw begonnen”, vertelde Saed, een 45-jarige inwoner van Jabalia aan persbureau Reuters via een chat-app. “De bombardementen vanuit de lucht en vanaf de grond zijn sinds gisteren niet gestopt. Ze bombardeerden overal, ook in de buurt van scholen en waar mensen verblijven die hun huizen zijn kwijtgeraakt.” De nieuwe invasie,” zei Saed, “dwingt veel gezinnen om te evacueren.” Ook in Zeitoun, een district van Gaza-Stad, vecht het Israëlische leger al een week met Palestijnse militanten. Daarbij doodden ze volgens Hagari ongeveer 30 mensen.

“Regelrechte hongersnood”

Het totale Palestijnse dodental staat nu op 35.000 volgens het Gazaanse ministerie van Volksgezondheid. Het hoofd van het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties, Cindy McCain, verklaarde aan tv-zender NBC dat in het noorden van Gaza nu “regelrechte hongersnood” heerst. Zondag zei het Israëlische leger dat het in samenwerking met de VS een nieuwe noordelijke doorgang voor humanitaire hulp naar de Gazastrook heeft geopend. In het zuiden deden het nieuwe geweld en de Israëlische inname van de grensovergang bij Rafah de aanvoer van hulpgoederen de afgelopen dagen opdrogen.

Terwijl de humanitaire crisis extreme proporties aanneemt, lijkt Netanyahu zich vast te rijden in een strategisch moeras, zonder heldere exitstrategie of plan voor het toekomstige bestuur van de Gazastrook. Zonder verregaande koerswijziging dreigt Israël zichzelf op te zadelen, waarschuwde de Amerikaanse buitenlandminister Antony Blinken, “met een voortdurende opstand, omdat er veel gewapende Hamas-strijders zullen overblijven”. Als de Israëli’s zich uiteindelijk terugtrekken uit Gaza, zei Blinken, “wat ze volgens ons moeten doen, ontstaat er een vacuüm dat waarschijnlijk opgevuld zal worden door chaos, anarchie en uiteindelijk weer door Hamas.”

De VS zetten recent het transport van 3.500 zware bommen naar Israël on hold, om te verhinderen dat die gebruikt kunnen worden bij een grootschalige aanval op Rafah. Blinken zei zondag dat de Amerikaanse regering het “redelijk” vindt om aan te nemen dat Israël bij het inzetten van wapens “in een aantal gevallen niet gehandeld heeft in overeenstemming met het internationaal humanitair recht.”

Lees ook

Netanyahu flirt nu al met “rode lijn” van Biden in Rafah