Direct naar artikelinhoud

Noorwegen leert van 'Nederlandse ziekte': Noors oliefonds tikt 1 biljoen dollar aan

Het staatsfonds waarin Noorwegen de olie-opbrengsten belegt, bereikte eind juni de magische omvang van 1 biljoen dollar. Dat is omgerekend ongeveer 850 miljard euro. Het fonds profiteerde van hard gestegen beurskoersen. Alleen al in het tweede kwartaal werd er een rendement van 2,6 procent gehaald, wat uitgedrukt in euro's dagelijks zorgde voor een groei van het fonds met 242 miljoen.

Onderzoeksinstallaties bij Sleipner, Noorwegen. Norway.Beeld anp

In de jaren negentig van de vorige eeuw besloot het Noorse parlement om de olieverdiensten op te potten, bedoeld als pensioenvoorziening en appeltje voor de dorst. Dat besluit volgde mede op geleerde Nederlandse lessen. De grote buitenlandse vraag naar Nederlands gas in de jaren zeventig leidde tot een keiharde gulden. Dat maakte Nederlandse bedrijven kansloos op de internationale markten, wat weer leidde tot afnemende bedrijfsactiviteit. Wat de overheid binnenhaalde met gasbaten ging kort gezegd verloren aan ww-uitkeringen. Het weekblad The Economist muntte als eerste de term 'Dutch Disease' voor dit verschijnsel.

De Noren vullen het staatsfonds met de opbrengsten van concessies voor de oliewinning. Ook winstbelasting op de oliebedrijven vinden sinds de jaren negentig hun weg naar het fonds. Het fonds belegt twee derde van het vermogen in aandelen. Voor het overige maken staatsleningen deel uit van de portefeuille en het fonds heeft 2,5 procent van het vermogen gestoken in vastgoed.

Lage olieprijs

Vorig jaar ging het geld voor de eerste maal de andere kant op. De overheid deed een greep in de kas om de begroting op orde te krijgen. Die stond onder druk als gevolg van de lage olieprijs. Het afgelopen half jaar onttrok de Noorse regering ongeveer 4 miljard euro aan het fonds.

Het fonds met een omvang van tweeënhalf keer de Noorse economie levert flinke discussies op in het land. Een beurscrash als in 2008, toen koersen met tientallen procenten daalden, zou buitengewoon pijnlijk zijn. Een deel van de economen pleit daarom voor een meer behoudend beleggingsbeleid. Ook stellen de Noren hoge eisen aan de duurzaamheid van de bedrijven waarin belegd wordt. Zo bouwt het fonds beleggingen in oliemaatschappijen af.