Eén ding was duidelijk: de SPD ging niet regeren. Tot nu
De Duitse SPD-leider Martin Schulz staat onder zware druk om tegen zijn wil toch met Angela Merkel te gaan onderhandelen over een nieuwe regering. Hij sprak met bondspresident en partijgenoot Steinmeier over de vraag die heel Duitsland zich sinds zondag stelt: hoe nu verder?
Toen zondagnacht de onderhandelingen over een Jamaica-coalitie mislukten, stond in de Duitse politiek alles op losse schroeven. Eén ding was alleen duidelijk: de SPD ging nog steeds niet regeren, zei lijsttrekker en partijleider Martin Schulz, en trok daarbij zijn welbekende schuurpapiergezicht. Hij wilde nieuwe verkiezingen en daarmee basta. Maar vijf dagen later lijkt hij zijn verzet te moeten opgeven onder druk van alle kanten: de CDU, de bondspresident en, vooral, van zijn eigen partij.
Fractieleider Andrea Nahles was maandag de eerste die de deur op een kier zette voor hernieuwde samenwerking met de CDU. Woensdag sprak ook de rechter partijvleugel, het zogenoemde Seeheimer Kreis zich uit tegen nieuwe verkiezingen en voor het verkennen van de andere opties.
Ook de officieel neutrale bondspresident zou een voorstander van een nieuwe Grote Coalitie zijn, net als Sigmar Gabriel. De minister van Buitenlandse Zaken hoopt in een nieuwe samenwerking met de CDU zijn post te kunnen behouden.
Na het gesprek met Steinmeier, stapte Schulz zwijgend in zijn auto en liet zich naar de partijcentrale rijden, waar de rest van het SPD-bestuur bijeen was gekomen voor een spoedoverleg. Over de inhoud kwamen geen officiële verklaringen naar buiten. Wel tekende het persbureau DPA op dat men er in SPD-kringen van uitgaat dat er snel knopen zullen worden doorgehakt.
Zelfs media
Veel SPD’ers vrezen, waarschijnlijk terecht, dat hun partij bij nieuwe verkiezingen nog slechter zal scoren dan in september, toen ze 20 procent haalden.
Het lijkt er dus op dat de sociaaldemocraten zich in elk geval zullen openstellen voor het gedogen van een minderheidskabinet onder leiding van Merkel met enkel CDU-ministers. Maar de kans dat zo’n minderheidsregering er komt, blijft gering, in de eerste plaats omdat Merkel het zelf niet lijkt te willen.
Ook de media zijn niet overtuigd van de stabiliteit van zo’n regering waarin de CDU afhankelijk is van wisselende meerderheden in het parlement. De sturende rol van Duitsland in Europa geldt daarbij als belangrijkste argument.
Dus kan de SPD als een van de twee grote ‘volkspartijen’ in deze situatie zijn snor niet drukken, vinden commentatoren van onder andere de FAZ, de Süddeutsche Zeitung en die Welt. De Süddeutsche merkt op dat Schulz met zijn afwijzende houding vooral uitstraalt dat hij bang is voor Merkel. Terwijl hij nu juist het initiatief zou kunnen nemen – Merkel is immers verzwakt.
President, partijbonzen, media... Iedereen wil dat Schulz mee onderhandelt. Behalve hijzelf
Waarschijnlijk is Schulz echt bang. Hij oogde in elk geval zelden zo gelukkig als op het moment dat hij, na een kwelling van een campagne en een bijpassende verkiezingsuitslag, aankondigde dat zijn partij de komende vier jaar de oppositie in ging.
Moet hij nu terugkrabbelen? Wellicht moet Schulz dat aan iemand anders overlaten. De krant die Welt en de chef van het Berlijnse bureau van de Economist, Jeremy Cliffe, verspreidden het gerucht dat Schulz zijn partijgenoten zou hebben gedreigd zich terug te trekken als lijsttrekker als er toch met de CDU wordt onderhandeld. Het is een gerucht. Maar mocht het kloppen, dan zou het ook een vlucht naar voren kunnen zijn. Het verkiezingsdrama heeft zijn positie erg verzwakt.
Als mogelijke opvolgers worden Andrea Nahles genoemd of Olaf Scholz. De burgemeester van Hamburg wordt al meer dan tien jaar geopperd als kandidaat voor het kanselierschap. Maar het zou ook kunnen dat minister van Buitenlandse Zaken en voormalig SPD-leider Sigmar Gabriel zijn rentree maakt.