Grapperhaus: wie betogers tegen Zwarte Piet heeft aangevallen, kan op vervolging rekenen
Mensen die zaterdag bij de intocht van Sinterklaas betogers tegen Zwarte Piet hebben aangevallen en met eieren en blikjes hebben bekogeld, kunnen erop rekenen dat ze strafrechtelijk vervolgd gaan worden. Die aankondiging deed minister Grapperhaus van Justitie zondag in het programma WNL op Zondag. ‘Dit hoort niet in onze samenleving’, beklemtoonde de minister.
Evenals premier Rutte zou Grapperhaus veel liever zien dat het protest tegen het uiterlijk van Zwarte Piet niet op de dag van de Sinterklaasintocht plaatsvindt. Maar dat betekent niet dat aan het recht op demonstratie getornd wordt, zei de bewindsman. ‘Iedereen heeft recht op vrije meningsuiting. Als je dat op een normale manier doet, mag je dat ook op die dag doen. Maar wangedrag, gooien met dingen, daar treedt de politie altijd tegenop.’
Geplande demonstraties van de protestbeweging tegen Zwarte Piet, Kick Out Zwarte Piet (KOZP), konden zaterdag op diverse plaatsen in Nederland niet of nauwelijks van de grond komen door een tegenoffensief van voorstanders van Zwarte Piet. Een woordvoerder van de Nationale Ombudsman veroordeelt die gang van zaken. ‘Juist als je bang bent voor verstoring van de openbare orde, moet je extra maatregelen nemen zodat een demonstratie kan doorgaan. Demonstranten hebben het recht om hun mening te uiten op een relevante plek en een relevant tijdstip. Dat is ook wat de rechtbank van Leeuwarden heeft gezegd in het vonnis tegen de Blokkeerfriezen.’
GroenLinks-Kamerlid Kathalijne Buitenweg constateert een tegenstrijdigheid in het kabinetsbeleid. Aan de ene kant is er de door Rutte en Grapperhaus uitgesproken wens om niet tegen Zwarte Piet te demonstreren op de dag van de Sinterklaasintocht. ‘Anderzijds stuurt minister Ollongren van Binnenlandse Zaken een instructie naar de burgemeesters dat het recht op demonstreren erbij hoort, binnen het zicht van de Sinterklaasintocht.’
‘Het kabinet moet de bedreigingen en het geweld tegen vreedzame demonstranten scherp veroordelen’, stelt Amnesty International in een reactie op de rellen van zaterdag. ‘In een democratische rechtstaat is geen plaats voor eigenrichting.’ In een opiniestuk in de Volkskrant riep directeur Eduard Nazarski van Amnesty Nederland premier Rutte eerder al op om zich over de demonstraties rond Zwarte Piet uit te spreken. Nazarski onderstreepte daarin dat Rutte namens het voltallige kabinet ‘ondubbelzinnig duidelijk moet maken dat in Nederland iedereen dezelfde fundamentele rechten en vrijheden heeft als het om demonstreren gaat’.
Schreeuwende hooligans
De landelijke intocht van Sinterklaas in Zaanstad verliep zaterdag rustig, maar in een aantal andere steden ging het mis. Op het Catharinaplein in Eindhoven stonden zaterdagmiddag zo’n 250 supporters van de harde kern van PSV twintig demonstranten van Kick Out Zwarte Piet op te wachten. Toen de betogers tegen Zwarte Piet op het plein aankwamen, zochten de schreeuwende hooligans direct de confrontatie. De politie dreef de twee groepen uiteen en ging er met een dubbel cordon tussen staan. De PSV-fans gooiden met eieren en blikjes, de KOZP-leden zwegen en hielden protestbordjes omhoog.
In Tilburg verrichtte de politie zondagochtend tientallen arrestaties rondom de intocht van Sinterklaas in die stad. Het gaat om een grote groep voorstanders van Zwarte Piet die volgens de politie op weg waren naar een locatie waar tegenstanders van Zwarte Piet zich ophielden.
De burgemeester van Nijmegen verbood een geplande demonstratie tegen Zwarte Piet omdat de veiligheid van de betogers niet langer kon worden gegarandeerd. Supporters van de Nijmeegse voetbalclub NEC hadden aangekondigd de protesten ‘niet te zullen tolereren’.
De burgemeester van Zwolle besloot zaterdag om dezelfde reden tot het afblazen van de KOZP-demonstratie in die stad, waaraan achttien mensen zouden deelnemen. In een schriftelijke verklaring stelde hij: ‘Dit is een stevig besluit en zo’n besluit nemen wij dan ook pas wanneer er echt geen alternatieven meer zijn. Dat is nu het geval, de risico’s zijn op dit moment te groot. Voor ons staat nu de veiligheid van de demonstranten voorop.’
In Den Haag kwam een geplande KOZP-demonstratie vanwege veiligheidsredenen evenmin goed van de grond. Ook in Hoorn werd de KOZP-afvaardiging zaterdag geconfronteerd met provocaties van voorstanders van Zwarte Piet.
Bloedende lip
In Rotterdam was een opstootje bij de Erasmusbrug. Daaraan was een spandoek gehangen met de tekst ‘Zwarte Piet is racisme’. De politie zei dat daar een vergunning voor was afgegeven. Volgens de politie kwamen er twee auto’s af op de groep die demonstreerde tegen Zwarte Piet. Een woordvoerder van KOZP toonde voor de camera’s zijn bloedende lip. De Rotterdamse politie hield drie mensen aan.
Ook in Leeuwarden was de sfeer grimmig. In de Friese hoofdstad vormde politie op het Wilhelminaplein met een aantal busjes een barrière tussen voor- en tegenstanders van Zwarte Piet. Toen de Sinterklaasstoet voorbij was getrokken, bliezen de demonstranten en tegendemonstranten geleidelijk de aftocht.
Bij Alkmaar stopte de politie zaterdagochtend een bus van KOZP die onderweg was naar Den Helder. In de nacht van vrijdag op zaterdag had KOZP zelf laten weten dat de busreis naar Den Helder niet doorging, omdat de politie de reis ‘niet kon faciliteren’. Zaterdagochtend bleek het aangekondigde afblazen van de trip ‘een rookgordijn’, aldus een woordvoerder. De actiegroep hoopte op die manier de politie te ontlopen. Volgens de politie werd de bus tegengehouden omdat KOZP geen afspraken wilde maken over hun demonstratie. Uiteindelijk demonstreerden in Den Helder vier Kick Out-activisten die op eigen gelegenheid waren gekomen. Ze werden beschimpt door omstanders en voortdurend gefilmd met mobiele telefoons.
Hoe de strijd om Zwarte Piet in zeven jaar tijd escaleerde
Sinterklaas vaart zaterdag weer een gespannen land binnen. De hernieuwde strijd om de kleur van zijn knechten is sinds 2011 alleen maar vijandiger geworden. Ook binnen de twee kampen is de eensgezindheid momenteel ver te zoeken.
Er zijn zwarte, witte en roetveegpieten. Hoe ervaren kinderen de aanpassingen? ‘Het maakt ze eigenlijk niet uit.’
Hoogleraar recht en samenleving Jan Brouwer is niet verbaasd dat een aantal protesten van Kick Out Zwarte Piet (KOZP) dit jaar moesten worden afgeblazen. ‘Vorig jaar in Friesland hebben de burgemeester en politie een heel verkeerd signaal afgegeven.’
De voorstanders van Zwarte Piet in Den Helder constateerden zaterdag tevreden: ‘We hebben ons doel bereikt.’ Want de demonstratie tégen Zwarte Piet ging niet door, omdat de veiligheid van de demonstranten niet kon worden gegarandeerd.
De landelijke intocht van Sinterklaas in Zaanstad verliep rustig. ‘Ik hoop dat wij ook een voorbeeld kunnen zijn voor de rest van Nederland’, aldus de burgemeester.