Direct naar artikelinhoud
Fotografie

Expo in Gentse Sint-Pietersabdij toont oeuvre van iconische Che Guevara-fotograaf

De iconische foto 'Guerrillero Heroico' werd op 5 maart 1960 in Havana genomen.Beeld Korda Estate

Alberto Diaz Guttiérez, de naam zegt u vast niks. Maar combineer zijn roepnaam ‘Korda’ met die van ‘Che Guevara’, en u slaakt vast een kreet van herkenning. In de Gentse Sint-Pietersabdij krijgt de Cubaanse fotograaf eerherstel met de expo Beauty and Revolution.

“Een kwestie van puur geluk”, zo beweerde Korda (1928-2001) over Guerrillero Heroico, zijn foto van de Argentijnse überrevolutionair Che Guevara, met ster en baret, uit 1960. Het beeld bezorgde hem wereldfaam en is nu te bekijken in de Gentse Sint-Pietersabdij.

“Het is wellicht een van de meest gereproduceerde foto’s uit de geschiedenis van de fotografie”, zegt Christina Vives, curator van de expo ‘Beauty and Revolution’. “Maar Korda is meer dan de Guevara-fotograaf”, benadrukt ze. “Hij legde als eersterangsgetuige de Cubaanse revolutie en de opkomst van Fidel Castro vast. En hij hield mateloos van vrouwen.”

'Korda werd voorgoed geassocieerd met de foto, maar ging er tegelijk onder gebukt'
Christina Vives, curator expo Gentse Sint-Pietersabdij

Schone vrouwen

Merkwaardig genoeg kreeg de Che-foto pas acht jaar later zijn plek in het collectieve geheugen. Korda nam hem op 5 maart 1960, om 11.20 uur, in zijn geboortestad Havana. Een dag eerder was daar in de haven het Franse vrachtschip La Courbe ontploft, volgeladen met munitie voor de Cubaanse revolutionairen. Marxist Che Guevara woonde de herdenkingsplechtigheid voor de 75 dodelijke slachtoffers bij. Plots klom hij op het podium. Met zijn Leica M2 schoot Korda twee beelden van de zacht kijkende Che met wapperende baard.

Pas na zijn terechtstelling, in 1967 door het Boliviaanse leger, verwierf Che wereldwijd mythische status. Waarna het beeld van Korda op honderdduizenden, zeg maar miljoenen, posters, vlaggen, T-shirts, pamfletten en koffiemokken terechtkwam. Mei 68 maakte van Che helemaal een verzetsicoon. Korda werd voorgoed geassocieerd met zijn lucky shot. “Maar hij ging er tegelijk onder gebukt”, zegt curator Vives.

In het nog mondaine Havana van de jaren vijftig stortte Korda zich aanvankelijk gulzig in de modewereld

“Ik ben geen genie. Altijd volgde ik mijn voorliefdes. Een daarvan was de schoonheid van vrouwen”, zo getuigde Korda ooit. In het nog mondaine Havana van de jaren 50 stortte Korda zich gulzig in de modewereld. Hij puurde er reclamecampagnes, frivole glamourreportages of sensuele naakten uit. In de Sint-Pietersabdij zie je hoe de voormalige typemachineverkoper altijd weer zijn fetisjmodel Norka, met haar zelfbewuste uitstraling, voor de lens haalt.

Korda’s modefotografie herinnert aan die van Erwin Blumenfeld, Cecil Beaton of Herbert List. Niet vernieuwend, maar wel speels en teder esthetisch, naar hedendaagse normen zelfs een tikkeltje naïef. Vanaf 1954 werd zijn Studio Korda een broeinest van artistiek volk. “In Studio Korda was alles mogelijk”, zegt Vives. Op de portretten uit die onbezonnen periode zie je ook Korda zelf ronddartelen, toen nog met geraffineerde Dali-snor.

Korda had een genadeloos oog voor het treffende detail. Foto’s van het hemd van Castro ogen als ware stillevens

Castro's hoffotograaf

De Cubaanse revolutie betekende een keerpunt voor Korda. Hij nestelde zich in het spoor van Fidel Castro en werd zijn (onbetaalde) hoffotograaf. Het levert pakkende inside-portretten op van de Leider, “als incarnatie van het volk”.

“Ze waren onverschrokken, jong, succesvol en charismatisch. Korda liet zelfs zijn baard staan om op Castro te lijken”, zegt Vives. Toch overstegen Korda’s revolutiefoto’s moeiteloos hun propagandadoel. Korda had een genadeloos oog voor het treffende detail. Foto’s van het hemd of de achteloos uitgeschopte schoenen van Castro ogen als ware stillevens. Hilarisch zijn dan weer de Che en Fidel-onderonsjes. Goedmoedig werpen ze een hengel uit tijdens het Ernest Hemingway-vistoernooi in 1960, of tikken ze een kapitalistisch balletje op een golf­course. De revolutionaire boog kon niet altijd gespannen staan.

Che Guevara met golfclub.Beeld Korda Estate

Ook voor zijn bijna wanhopige vrouwenhonger vond Korda een oplossing. “Tijdens revolutionaire parades had hij een groothoeklens voor het volk en een telelens voor de vrouw bij de hand”, lacht curator Cristina Vives. “Maar later gold er in Cuba een taboe op westers ogende modefotografie”, zegt Vives. Toen Castro op 13 maart 1968 zijn Ofensiva Revolucionaria afkondigde en alle privébedrijven verbeurd verklaarde, werd ook Studio Korda geconfisqueerd. “Zo'n 80 procent van zijn werk raakte spoorloos of is vernietigd.”

In de jaren zeventig ging Korda noodgedwongen aan de slag als onderwaterfotograaf van de Cubaanse Academie voor Wetenschappen en leefde hij zich uit in feeë­rieke beelden. Om in 2001 onverhoeds te sterven in Parijs, na een hartaanval. Maar wel in stijl: naast hem op het nachtkastje prijkte een glas rum, aan zijn zijde vertoefde een 22-jarige Cubaanse schone.

Tot 18/8 in de Sint-Pietersabdij, Gent. sintpietersabdij.stad.gent