Direct naar artikelinhoud
De passie van Devos

Dat Francken jaren geleden de asielcrisis goed beheerde, dreigt vergeten te worden

Carl Devos.Beeld Bob Van Mol

De politieke actualiteit volgens UGent-politicoloog en De Morgen-columnist Carl Devos.

Begin vorige week leek het erop dat N-VA, langs doorzichtige oorlogsretoriek, dagenlang het nieuws zou beheersen. Dat gebeurde, maar niet zoals ze wou. Wel met de humanitaire visazwendel.

Met de reconquista van Di Rupo als opstapje, zette N-VA het beeld dat Vlaanderen onder vuur ligt. Bedreiging alom. De Vlaamse identiteit en welvaart, het Zweedse beleid, alles dreigt verloren te gaan. In de een-tegen-allen moeten alle troepen naar het front om N-VA boven de 30 procent te houden. Tegenover links, de PS, Franstaligen, de blauw-groene as, CD&V, Vlaams Belang en sommige media.

Jambon verzekert na het bevreemdende vertrek uit Michel I de federale ambitie. Zelfs tot en met het premierschap. Een opzienbarende bocht. Daarmee wordt weliswaar een constructiefout van Michel I gecorrigeerd, maar dat N-VA een Belgische regering zonder staatshervorming wil leiden is de Rubicon over. Tegelijk moet De Wever N-VA Vlaams incontournabel houden. Dat kon blijkbaar niet met Geert Bourgeois, de oorzaak van de transfer van De Wever. Wellicht maakte De Wever die analyse al tijdens de Antwerpse formatie, zelfs campagne. Antwerpenaren kunnen zich bedrogen voelen.

Fata morgana

De Wever I moet Vlaanderen uit de federale schaduw halen. ‘Maak Vlaanderen opnieuw groot’, zoals hier op 12 november 2018 werd beschreven. De Wever moet het confederalisme in de geesten opwarmen. Waarvoor geen concreet plan noch uitgewerkt draaiboek bestaat. Het confederalisme blijft een fata morgana, die blijkbaar uit onbestuurbaarheid geboren moet worden. Na zijn kabinetschef vindt nu ook Jambon in De Tijd onbestuurbaarheid een ‘goede zaak’, als ‘trigger’ voor het confederalisme. Waarmee hij zijn kandidatuur in vele kringen niet meteen met ernst bekleedt. Gelet op de virtuele aard van dit beginsel, moet het confederalisme vooral suggereren eerder dan realiseren. Al blijft zelfs dat niet zonder gevolgen.

Het confederalisme blijft een fata morgana, die blijkbaar uit onbestuurbaarheid geboren moet worden

Als Jambon premier wordt, wordt ook hij de ‘handpop’ van minister-president De Wever? Die zal het gebrek aan institutionele vooruitgang compenseren met zijn leiderschap van de Vlaamse regering en een maximale interpretatie van Vlaamse bevoegdheden. Als N-VA federaal niet meedoet, wordt de Vlaamse regering de uitvalsbasis voor haar kritiek op de federale.

Maar het communautaire is voor N-VA niet de belangrijkste bekommernis. Na haar vertrek uit Michel I slaat ook de visazaak een bres in haar geloofwaardigheid als bestuurspartij. Een die haar meer bedreigt dan die bres op rechts, die op 14 oktober is geslagen. Het beeld is tamelijk vernietigend. De manier waarop het kabinet-Francken met humanitaire visa lijkt om te gaan, doet aan cliëntelisme denken, zeg maar het zogenaamde ‘PS-model’. Aan mensenhandel, die Francken ooit de ngo’s verweet. De humane kant van het ‘strenge maar rechtvaardige’ asielbeleid, blijkt een achillespees te zijn. Francken maakte geen directe persoonlijke fouten, maar is wel verantwoordelijk voor zijn kabinet. Dat faalde door zijn onzorgvuldig beleid ter zake te baseren op lijstjes van fiksende ‘tussenpersonen’, allicht uit op geldgewin. En vervelend is dat het erop lijkt dat hij eerder dan Pano op de hoogte was, maar niet zelf ingreep.

Slachtofferrol

Omdat de hoofdverdachte een partijgenoot was, klinkt een bezwarende suggestie. Zelfs het vertrek uit Michel I wordt ermee verbonden. Tegenstanders, bij wie Francken werkt als een lap op een rode stier, kunnen zich verliezen in hun veroordeling. Het helpt Francken in een slachtofferrol te kruipen, maar dan nog komt deze kritiek ongelegen. Ze vult het lijstje aan van de teruggestuurde Sudanese vluchtelingen, vrijgelaten transmigranten, veroordeelde dagelijkse migratiequota en de veel te late reactie op het migratiepact. Dat Francken jaren geleden de asielcrisis goed beheerde, dreigt vergeten te worden. De communicator schreef een migratieboek, de beleidsmaker geen migratiewetboek. Het eerste versterkt Francken, het tweede verzwakt beleid.

Vlaams Belang laat rechts geen ruimte meer over. De visazaak doet N-VA in het centrum pijn. Daar wil men dat er ernstiger bestuurd wordt. Er stroomt nog veel water naar de zee voor 26 mei, het is dus moeilijk om gevolgen te schatten van de nerveuze N-VA-bewegingen van vorige week voor de samenvallende verkiezingen. Wel is al duidelijk dat N-VA sukkelt met imperial overstretch.

Dat de kritiek op de visazaak er komt omdat voor de anderen ‘N-VA eraan moet’, is een zoveelste illustratie van de eeuwige calimeroretoriek

Ze zendt op zoveel kanalen tegelijk uit, dat het beeld troebel wordt. Ze wil anti-establishment en verantwoordelijke bestuurspartij zijn. Valt voormalige coalitiepartners aan als Marrakech-partijen, looft ze als Zweedse partijen. Wil zonder socialisten, maar met de sp.a besturen. Gooit na zes jaar massieve stilte het confederalisme haast achteloos op het spelbord. Verliet Michel I nadat ze elk compromisvoorstel over het eerder door haar goedgekeurde migratiepact weigerde, en vindt tegelijk de sociaal-economisch agenda cruciaal. Wil nu plots wel de premier leveren. Enzovoort. De voorspelbare uitleg waarmee dat allemaal gebeurt, raakt versleten. Dat de kritiek op de visazaak er komt omdat voor de anderen ‘N-VA eraan moet’, is een zoveelste illustratie van de eeuwige calimeroretoriek.

Alleen het strategisch en communicatief talent van De Wever kan die spreidstand overbruggen. Zijn vervaldatum overleeft hij al jaren. Ooit komt die dag. Dan kent de electorale komeet N-VA geen zachte landing. Ze moet zichzelf nog vier maanden in de lucht houden.