1. Wat houdt de zogenoemde 'buitenlandse agenten'-wet precies in?
"Eigenlijk is het heel simpel", zegt Jelle Postma. Hij is directeur van Justice for Prosperity, een organisatie die burgers in het buitenland helpt om veilig hun werk te kunnen blijven doen. "Alle organisaties waarvan de financiering voor meer dan 20 procent uit het buitenland komt, worden door Georgië aangemerkt als 'buitenlands agent'." Postma is oud-AIVD'er en heeft ervaring als vertegenwoordiger van de Verenigde Naties.
Een wet die financiering vanuit het buitenland transparant maakt en organisaties vraagt daarover te rapporteren, is niet per definitie iets geks, vult Wouter Zweers aan. Hij is research fellow bij Instituut Clingendael. "Dat is wetgeving die in meerdere landen bestaat, ook in westerse landen, om buitenlandse inmenging tegen te gaan."
Regeringspartij Georgische Droom stelt ook dat de wet nodig is om de transparantie te verhogen en het land tegen inmenging van buitenaf te beschermen.
Het probleem schuilt in de houding van diezelfde regeringspartij, gaat Postma verder. "De overheid staat niet aan beide kanten van het debat. Ze subsidiëren alleen organisaties die op dezelfde lijn zitten als de regering." Organisaties met een ander geluid moeten hun financiering dus ergens anders vandaan halen, namelijk uit het buitenland.
Dan moet je volgens Zweers denken aan organisaties die zich bezighouden met het bevorderen van mensenrechten, die opkomen voor minderheden of die zich bezighouden met het openbaren van corruptie. "Kortom, het zijn organisaties die de regering op allerlei niveaus controleren."
Deze organisaties zijn volgens Postma de enige die iets kunnen doen voor Georgiërs die voor aansluiting bij de Europese Unie zijn. Zij staan als het ware tussen de overheid en de burgers in. Maar die organisaties verliezen door deze wet dus hun stem.
Georgische politici met elkaar op de vuist vanwege omstreden wet
Volg dit onderwerp
2. Hoe zorgt deze wet ervoor dat 'andersdenkenden' monddood worden gemaakt?
"De wet in Georgië heeft veel raakvlakken met de 'buitenlandse agenten'-wet zoals die in 2012 in Rusland is ingevoerd", zegt Zweers. Dat betekent dat er veel meer organisaties onder de wet vallen dan elders in de wereld. En ook dat de wet waarschijnlijk ingezet zal worden als repressiemiddel.
"In Rusland ging er een verlammende werking van de wet uit. Het gaf de regering daar een middel in handen om allerlei obstakels en belemmeringen op te werpen, om zo het werk van organisaties onmogelijk te maken."
"Je moet als organisatie aan veel meer regels voldoen", vult Postma aan. "Er zijn veel meer controles en via 'slimme administratieve trucs' word je stilgelegd".
De discussie rond de wet gaat eigenlijk over vrijheid van meningsuiting. "Mag je volgens die wet alleen alles zeggen of mag je ook het werk doen dat daarbij komt kijken uitvoeren?", vraagt Postma zich af.
3. Waarom wil de Georgische regering dat?
De Georgische regering lijkt steeds meer macht naar zich toe te willen trekken. "Er heerst heel erg een mentaliteit van: als je niet met ons werkt, dan ben je tegen ons. En daarmee ook een soort vijand van het land", zegt Zweers.
Volgens de onderzoeker ziet de Georgische regering kritische geluiden vanuit de maatschappij niet als onderdeel van een gezond maatschappelijk debat, maar juist als iets dat in de kiem gesmoord moet worden. "De regering stelt het ontvangen van financiering uit het buitenland gelijk aan het werken in opdracht van buitenlandse actoren. Het werk van veel organisaties ziet de regering als bron van onrust en als iets dat tegen het land gericht is."
De top van de Georgische regering is pro-Russisch. Met name Bidzina Ivanishvili, een invloedrijke oligarch en tevens oprichter van regeringspartij Georgische Droom. Het initiatief voor de wet komt van deze mensen, claimt Postma. Zij willen dat deze wet er komt, omdat ze hun eigen machtspositie willen behouden. "Het is puur uit eigenbelang', zegt hij.
4. Wat zijn de gevolgen voor Georgië?
Het Georgische parlement heeft dinsdag voor de wet gestemd. Nu gaat de wet naar president Salome Zourabichvili, die pro-EU is. Zij dreigt de wet te blokkeren door haar veto erover uit te spreken, maar dat kan weer ongedaan worden gemaakt door het parlement, waar Georgische Droom een meerderheid heeft.
Als de wet eenmaal is ingevoerd, zou dat volgens Postma weleens het begin kunnen zijn van groeiende protesten. In Georgië wordt al wekenlang hevig gedemonstreerd tegen de wet. Die protesten worden hardhandig bestreden door de oproerpolitie.
Er zijn volgens Postma twee mogelijkheden op de lange termijn. Eén: de protesten worden zo groot dat de regering de keutel intrekt en er een machtswisseling plaatsvindt. En twee: Georgië gaat de kant op van Belarus en wordt een soort provincie van Rusland.
Traangas ingezet tijdens demonstraties tegen omstreden wet in Georgië
5. Waarom vormt de wet een gevaar voor de toelating van Georgië tot de EU?
"Vanuit de Europese Unie willen we een sterke democratische rechtsstaat. En deze wet doet afbreuk aan alles wat dat is", stelt Postma.
"De EU zal Georgië scherp in de gaten houden, ook omdat het land al verschillende waarschuwingen heeft genegeerd", gaat Zweers verder.
"De EU is niet altijd even bereid om strenge maatregelen te nemen als het in een kandidaat-lidstaat de verkeerde kant op gaat, bijvoorbeeld omdat de lidstaten het daar onderling niet over eens kunnen worden. Of omdat de EU bang is een kandidaat te vervreemden. Maar het het aannemen van deze wet door Georgië zal de EU niet over zijn kant laten gaan."