Een groot aantal kwetsbare jongeren en kinderen verdwijnt van de radar tijdens hun migratie door Europa. Velen van hen lopen het risico slachtoffer te worden van uitbuiters en criminelen. Tussen 2021 tot 2023zijn er in Europa liefst 51.433 verdwijningen gemeld van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen. Dat blijkt uit een onderzoek van het collectief Lost In Europe waaraan De Standaard, Knacken VRT NWS meewerkten.

Een gelijkaardig onderzoek uit 2021 telde op zijn minst 18.000 verdwijningen tussen 2018 en 2020. De cijfers van toen waren onvollediger en zijn niet helemaal te vergelijken met die van nu. Wel ligt het werkelijke aantal verdwijningen wellicht hoger dan 51.000. Van de 31 nationale overheden die we contacteerden, leverden er maar 13 concrete cijfers. In 19.250 van de 51.433 gevallen ging het om Afghanen. De meeste verdwijningen gebeurden in Italië (22.899), gevolgd door Oostenrijk (20.077), België (2.241) en Duitsland (2.005).

Het Oostenrijkse ministerie van Binnenlandse Zaken wijt zijn forse cijfer aan “het grote aantal migranten dat via de zogenaamde Balkanroute reist” en Oostenrijk als transitland ziet. In 2022 verdween meer dan 80 procent van de als niet-begeleide minderjarigen aangemelde binnenkomers vóór ze een asielprocedure konden doorlopen of voor hun leeftijd geverifieerd kon worden. Bij de groep waarvan de leeftijd wel vastgesteld werd, bleek de helft eigenlijk meerderjarig te zijn.

In andere landen wordt het aantal vermiste minderjarigen onderschat, omdat ze niet apart geregistreerd worden of onterecht als volwassenen worden aangezien. Ook het omgekeerde gebeurt: iemand die verdwijnt in Italië, daarna opduikt in België en opnieuw verdwijnt, kan twee keer geteld worden. Er zit dus ruis op de cijfers, maar juist het gebrek aan gecentraliseerde data leidt ertoe dat we uit het oog verliezen hoeveel jongeren in gevaar zijn.

40.000 binnenkomers

“Asielzoekers zijn in één lidstaat geregistreerd, duiken vervolgens onder, of gaan met de hulp van smokkelaars naar een andere lidstaat. Het migratiesysteem is gebroken en er vallen mensen tussen de scheuren”, zegt Ylva Johansson, de EU-commissaris voor Binnenlandse Zaken aan Lost in Europe. Volgens haar kwamen er vorig jaar in totaal 40.000 niet-begeleide minderjarigen binnen in Europa. Ze ziet “een enorme toename” in bewegingen tussen lidstaten. “Met het nieuwe migratiepact gaan we het systeem repareren”, zegt Johansson. “Dat moet leiden tot een veel betere bescherming van niet-begeleide minderjarigen.” Zo zullen alleenreizende minderjarigen automatisch in de asielprocedure terechtkomen.

Lees ook

Lees ook

Goedgekeurd migratiepact zal rol spelen in Europese verkiezingen 

België staat op de derde plaats qua verdwijningen. Fedasil, het Federaal Agentschap voor de opvang van asielzoekers, registreerde de voorbije drie jaar 2.241 verdwijningen van mensen die aangemeld staan als niet-begeleide minder­jarige vreemdelingen. Ook hier kan eenzelfde jongere meer dan één keer opduiken in de cijfers en zitten er mensen bij die nog geen leeftijdstest lieten afnemen. De verdwenen personen zijn vooral afkomstig uit Afghanistan, gevolgd door Algerije, Eritrea, Ethiopië en Marokko.

“De relatief lage erkenningsgraad van Afghanen in België draagt bij tot het hoge aantal verdwijningen”, zegt Fedasil-woordvoerder Arno Morsa. Zij hebben vaak een ander bestemmingsland op het oog en verlaten de open centra van Fedasil vaak snel.

Onrustwekkend

Ook de dienst Voogdij van de FOD Justitie houdt cijfers bij van het aantal verdwijningen: 2.257 in de afgelopen drie jaar. Daarvan zijn er 343“onrustwekkend”, omdat het gaat om erg jonge kinderen, omdat ze nood hebben aan medicatie of omdat er aanwijzingen zijn dat hun leven in gevaar is. De verschillen tussen Fedasil en de dienst Voogdij liggen deels aan verschillen in procedures en aan het feit dat de dienst Voogdij ook cijfers bijhoudt van jongeren die op privéadressen verbleven.

Om een beter zicht krijgen op de situatie van alleenreizende jongeren stelde toenmalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) in 2021 “een gedeelde rapportering van verdwijningen” in het vooruitzicht. Die is er nog niet, maar volgens het kabinet van zijn opvolgster Nicole de Moor hebben alle bevoegde organisaties en kabinetten – meer dan een dozijn – een werkgroep en een draaiboek “om verdwijningen maximaal te voorkomen en op te lossen”. Sharon Beavis, de woordvoerster van de dienst Voogdij, beaamt dat dat tot “meer interactie” heeft geleid.

Lees ook

 ‘Uiteindelijk raken ze bijna allemaal in Engeland’