Broers Lumière geëerd met docu: "De jongste heeft filmgenres uitgevonden zoals de komedie"
Auguste en Louis Lumière schreven niet alleen filmgeschiedenis als uitvinders van de cinematograaf. Ze vertelden echte verhalen met hun filmpjes, zo laat de docu Lumière! L’aventure commence van Thierry Frémaux zien.
Thierry Frémaux is directeur van het Filmfestival van Cannes én directeur van het Institut Lumière. Zijn documentaire is een aaneenschakeling van korte filmpjes van de broers Lumière, terwijl hij uitleg geeft op de achtergrond. Hij heeft een duidelijk doel: laten zien dat Auguste en Louis Lumière niet alleen de uitvinders waren van het procédé om cinema te maken, maar ook dat ze echte vertellers waren.
“Ik wil een aantal onrechtvaardigheden rechtzetten en clichés tegengaan”, zegt de directeur van het Filmfestival van Cannes stellig. “Mensen denken dat Louis Lumière geen filmmaker was. Dat was hij duidelijk wel. Hij heeft zelfs filmgenres uitgevonden. Met L’arroseur arrosé had Lumière de komedie al uitgevonden.” L’arroseur arrosé (1896), een filmpje van 45 seconden waarin een tuinman met een tuinslang wordt beetgenomen door een belhamel, is een van de tachtig Lumière-filmpjes die te zien zijn in Lumière! L’aventure commence.
‘Voor mij is het een liefdesdaad, zelfs een heilige missie om mensen te laten kennismaken met de filmgeschiedenis’
Het was vooral Louis, de jongste van de twee Lumières, die onderzocht hoe hij met zijn nieuwe uitvinding verhaaltjes kon vertellen en een publiek kon entertainen. Frémaux: “Louis stelde zich al van bij het begin de vragen die een filmmaker zich stelt. En alle filmmakers na hem zijn dezelfde vragen blijven stellen. Welk verhaal vertel ik? Hoe doe ik dat? Hoe breng ik dat in beeld? Hij heeft 1.500 filmpjes gemaakt, en je ziet hoe stoutmoedig, hoe onafhankelijk hij is geweest. Tegelijk is zijn oeuvre ook heel coherent. Je zag dat hij niet zomaar wat deed.”
Frémaux vindt het belangrijk dat de films van Lumière niet worden bekeken als curiositeiten uit een ver verleden. “Er zijn geen oude films – enkel films die je nog niet hebt gezien”, wist The Last Picture Show-regisseur Peter Bogdanovich al, en Thierry Frémaux lijkt dezelfde mening toegedaan: de Lumière-filmpjes vertellen evenveel over de toekomst van de cinema als over het ontstaan ervan.
Heilige missie
De filmpjes die je ziet in Lumière zijn perfect gerestaureerd: een mens zou nooit vermoeden dat ze meer dan 120 jaar oud zijn. “Dit is de eerste keer in 120 jaar dat de filmpjes zo in de bioscoop worden vertoond”, vertelt Frémaux. “Maar het is nu al meer dan twintig jaar dat ik die filmpjes vertoon, in blokken van een kwartiertje, twintig minuten, soms een uur. Dan geef ik er live commentaar bij. Omdat ik vind dat het nodig is dat die filmpjes uitgelegd worden, zoals ik dat nodig heb wanneer ik een klassieke symfonie hoor of een beroemd schilderij bekijk.”
Er komen elke week vijf of tien nieuwe films uit, en op het Filmfestival van Cannes stelt het kruim van de filmwereld elk jaar de nieuwste toppers voor. Maar voor de directeur van het Institut Lumière gaat cinema veel verder dan die momentopnames. “Musea tonen ook nog altijd werk van Van Gogh en Picasso, met succes. En als The Rolling Stones optreden, spelen ze nog altijd ‘Satisfaction’. Voor mij is het een liefdesdaad, zelfs een heilige missie om de mensen te laten kennismaken met de filmgeschiedenis.”
Tegelijk wil hij niet te veel eer opstrijken voor zijn missie. “Dit is geen film ván Thierry Frémaux, maar samengesteld en becommentarieerd dóór Thierry Frémaux. Dit is een film van de broers Lumière. Een buitengewone film, durf ik wel te zeggen. Want zelfs ik vind dit nog steeds ongelooflijk: dankzij deze film kun je binnentreden in hun wereld.”‘Voor mij is het een liefdesdaad, zelfs een heilige missie om de mensen te laten kennismaken met de filmgeschiedenis’