Dierenwelzijn, gedwongen opnames en forser terugkeerbeleid: deze wetten heeft de Kamer nog goedgekeurd

Het welzijn van dieren wordt opgenomen in de Belgische grondwet. Een tweederdemeerderheid in de Kamer heeft dat goedgekeurd, nadat dat eerder al gebeurde in de Senaat. Het voorstel brengt de bescherming van dieren onder in artikel 7 bis van de grondwet en luidt letterlijk: "Bij de uitoefening van hun respectieve bevoegdheden streven de federale staat, de gemeenschappen en de gewesten naar bescherming van en zorg voor dieren als wezens met gevoel."

Een amendement van N-VA moet erover waken dat het artikel grotendeels symbolisch blijft en dat het het vergunningenbeleid voor bijvoorbeeld landbouwbedrijven niet doorkruist. Vlaams Belang en N-VA onthielden zich. CD&V en Open VLD stemden tegen. Dierenrechtenorganisatie GAIA, dat al 8 jaar campagne voert voor de grondwetswijziging, spreekt van een "historische overwinning".

De Kamer heeft ook de wet op de openbaarheid van bestuur aangepast. Die bepaalt door wie, wanneer en hoe bestuursdocumenten kunnen worden geraadpleegd. De bestaande wetgeving ging beduidend minder ver dan die in landen als Nederland en daar kwam onder meer kritiek op van de Europese corruptiewaakhond Greco.

Binnenkort valt ook de interne communicatie van kabinetten en tussen ministers ook onder de wetgeving, mits uitzonderingen. Volgens de oppositie zijn die uitzonderingen wel nog altijd te breed geformuleerd en blijft de transparantie te beperkt.

Het wetsontwerp van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V), dat een aanklampend terugkeerbeleid moet invoeren, is goedgekeurd. Dat moet de overheid meer armslag geven om de naar schatting 100.000 mensen die illegaal in ons land verblijven terug te sturen naar hun land van herkomst. "Vrijwillig als het kan, gedwongen als het moet", klinkt het bij De Moor.

Binnen de wet wordt de Dienst Vreemdelingenzaken versterkt, komt er een medewerkingsplicht voor bijvoorbeeld medische onderzoeken en wordt de capaciteit van de gesloten terugkeercentra opgetrokken. Wel wordt het verboden om minderjarigen op te sluiten in die centra. Woonstbetredingen bij uitgeprocedeerden staan niet in de wet.

Agenten van het Europees grensagentschap Frontex zullen op Belgisch grondgebied kunnen worden ingezet om de federale politie bij te staan met grenscontroles. Concreet zouden er tot 100 Frontex-agenten kunnen worden ingezet op luchthavens, zeehavens, het treinstation Brussel-Zuid en de Eurostartunnel. 

Daarnaast legt de wet de juridische basis om Frontex-medewerkers in te zetten als escorteurs om vreemdelingen die uitgewezen worden en gedwongen moeten terugkeren, te begeleiden. Nu kan enkel de luchtvaartpolitie die taak vervullen. Door de inzet van Frontex kan de pool van escorteurs volgens Verlinden aanzienlijk worden uitgebreid. 

De plenaire Kamer heeft unaniem ingestemd met een hervorming van de wet op de gedwongen opname voor wie aan een psychiatrische aandoening lijdt. Daarin wordt voortaan een extra optie ingeschreven: 'de vrijwilige behandeling onder voorwaarden'. Die valt tussen gedwongen opname en volledig vrijwillige behandeling in. De optie zou van toepassing zijn op mensen die in principe aan de voorwaarden voor opname voldoen, maar zich wel willen laten helpen.

Als de thuissituatie dat toelaat kunnen ze zich dan vrijwillig laten behandelen mits een aantal voorwaarden. Het gaat dan bijvoorbeeld om het opstellen van een behandelingsplan in overleg met een arts. De vrijwillige behandeling onder voorwaarden moet door een vrederechter worden bekrachtigd.

Het gerechtspersoneel krijgt maaltijdcheques en een recht op deconnectie. Dat laatste houdt in dat een werkgever, chef of collega enkel contact mag opnemen met een personeelslid in de vrije tijd wanneer het gaat om een uitzonderlijke of onvoorziene aangelegenheid waarvoor meteen actie is vereist.

De nieuwigheden gelden enkel voor gerechtspersoneel zoals griffiers, referendarissen of administratieve medewerkers. Magistraten vallen er niet onder. Doel is de job aantrekkelijker te maken. Eerder werd er al een gelijkaardige regeling goedgekeurd voor de federale ambtenaren. 

Acht jaar na de aanslagen op de luchthaven van Zaventem en in metrostation Maalbeek is de nieuwe regeling voor de vergoeding van terreurslachtoffers een feit. De wet moet de schadeloosstelling voor slachtoffers van toekomstige terreuraanslagen op het Belgische grondgebied vereenvoudigen en versnellen. De overheid zou daarvoor 1,7 miljard euro per jaar kunnen vrijmaken.

Een garantiefonds, waarmee de overheid de slachtoffers zou kunnen vergoeden in afwachting van een tussenkomst van de verzekeraars, komt er niet. Nochtans was dat een van de aanbevelingen van de parlementaire onderzoekscommissie naar de aanslagen van 22 maart 2016. 

Controles op wie toegang krijgt tot havengebieden worden strenger. De wet maritieme veiligheid, die bedoeld is om de toenemende drugscriminaliteit tegen te gaan, is daarvoor aangepast. De wetgeving wordt daarnaast uitgebreid naar de binnenscheepvaart.

Zo zal er eenvoudiger gecontroleerd kunnen worden op een havenverbod, een beroeps- of plaatsverbod van maximaal 20 jaar dat wordt opgelegd door een rechter naar aanleiding van drugsfeiten. Voor kritieke functies binnen de sector wordt er dan weer vooraf verplicht een veiligheidscheck uitgevoerd. 

Daarnaast zullen de havenkapiteindiensten camera's kunnen inschakelen in de havens en havenfaciliteiten. Politie, douane en defensie krijgen toegang tot de beelden en geluidsopnames. De klokkenluidersbescherming wordt uitgebreid naar havenmedewerkers en de meldingen via het platform PortWatch worden verzameld in een centrale databank om op termijn linken te kunnen leggen tussen verschillende meldingen.

Elke volgende federale regering zal binnen het jaar na haar installatie een actieplan handicap moeten opstellen. Daarin moeten ministers en staatssecretarissen duidelijk moeten maken welke maatregelen ze op hun departement zullen nemen om de situatie voor personen met een handicap te verbeteren. 

De regering keurde in juli 2021 het federaal actieplan voor personen met een handicap goed. Het bestond uit 145 maatregelen, rond bijvoorbeeld sociale tarieven, de toegankelijkheid van treinen, stations en overheidsgebouwen of het sneller toekennen van parkeerkaarten. Volgens voorlopige gegevens zijn momenteel zo'n 7 op de 10 geplande maatregelen geheel of gedeeltelijk in de praktijk omgezet.

Vorige maand raakte bekend dat minder dan 60 procent van de tandartsen zijn toegetreden tot de nieuwe conventie die de tarieven voor de terugbetaalde zorg vastlegt. De conventie kan daardoor niet in werking treden, waardoor tandartsen nergens verplicht zijn om de overeengekomen tarieven toe te passen. 

De Kamer heeft nu een aanpassing doorgevoerd, waardoor de grens voor het aanvaarden van de conventie wordt teruggebracht naar 55 procent van de tandartsen. Dat betekent dat het tariefakkoord op veel plaatsen wel in werking kan treden. In streken waar minder dan de helft van de tandartsen aangaf te willen toetreden tot de conventie, is dat niet het geval. Het gaat onder meer om het arrondissement Antwerpen.

Naast casino's, speelautomaten, online kansspelen en wedkantoren zullen vanaf het voorjaar van 2025 ook dagbladhandels, renbanen en mobiele kansspelinrichtingen rekening moeten houden met de zwarte lijst van personen met een gokverbod. Spelers zullen ook daar dus hun identiteitskaart nodig hebben.

Onder meer magistraten, politieagenten en notarissen mogen in ons land niet gokken en staan daarom in het Excluded Persons Information System (EPIS), een soort elektronische zwarte lijst. Ook probleemgokkers kunnen in die databank terechtkomen, op eigen vraag, op vraag van een naaste of na een gerechtelijke beslissing.

Geheime farmacontracten zullen meteen worden stopgezet als de bescherming van het geneesmiddel door bijvoorbeeld een octrooi vervalt. Op zo'n moment kunnen er namelijk goedkopere alternatieven zoals generieke geneesmiddelen op de markt komen.

Daarnaast zal de Commissie Tegemoetkoming Geneesmiddelen (CTG) op voorhand de richtprijs bepalen, zodat fabrikanten van alternatieve medicatie inzage krijgen in de prijs en minder risico moeten nemen bij het betreden van de markt.  

Innovatieve therapieën zullen voortaan ook terugbetaald kunnen worden nog voor er een positieve beoordeling is van het Europees Geneesmiddelenagentschap. Patiënten in nood krijgen op die manier sneller toegang tot geneesmiddelen. 

Kmo's zullen vanaf 2025 tot 40 procent van hun groene investeringskosten kunnen aftrekken van hun winst. Met die hervorming wil de regering de energietransitie bespoedigen. Voor grote bedrijven gaat het om 30 procent.

Onder meer investeringen in efficiënt energiegebruik, hernieuwbare energie of CO2-vrij vervoer en milieuvriendelijke investeringen zoals recyclagesystemen vallen onder de nieuwe regeling. 

Wie het werk hervat vooraleer het tijdskrediet afgelopen is, loopt voortaan niet langer het risico de volledige RVA-uitkering te moeten terugbetalen. "Mensen moeten niet bestraft worden omdat ze ervoor kiezen om te werken", vindt N-VA-Kamerlid Björn Anseeuw.

Zijn wetsvoorstel heft die bestraffing nu op. De werknemer zal wel de niet gebruikte verlofdagen in de toekomst niet meer kunnen opnemen. Wie het verlof stopzet op twee maanden voor afloop van de minimumduur, kan die twee maanden dus niet later nog opnemen.

Sekswerkers krijgen de mogelijkheid om een arbeidscontract af te sluiten. Al sinds juni 2022 is sekswerk in ons land niet meer verboden. Sindsdien kan de beroepsgroep legaal als zelfstandige aan de slag, waardoor ze sociale rechten kan opbouwen. Maar volgens een nieuw, goedgekeurd wetsontwerp kunnen sekswerkers voortaan ook als werknemer aan de slag. Dat geeft hen toegang tot de sociale zekerheid en garanties rond arbeidstijd en verloning.

Het ontwerp bouwt ook veiligheidsgaranties in. Zo zullen sekswerkers seksuele handelingen of klanten kunnen weigeren zonder dat dat een grond voor ontslag is, en moet er in elke kamer een noodknop aanwezig zijn. De werkgever moet dan weer een blanco strafblad hebben en garanderen dat er altijd een referentiepersoon aanwezig is.

Via diepzeemijnbouw kunnen mineralen als koper, nikkel, kobalt of mangaan gewonnen worden. Dat zijn cruciale grondstoffen voor smartphones of elektrische wagens, en dus is de vraag navenant. Alleen is nog niet duidelijk welke impact dat heeft op het mariene ecosysteem.

Met de nieuwe regels willen ministers Van Tigchelt (Open VLD) en Dermagne (PS) ervoor zorgen dat eventuele mijnbouw op een verantwoorde manier gebeurt. Concreet houdt dat in dat diepzeemijnbouw zich aan strikte milieunormen zal moeten houden, zodat er "geen enkele onaanvaardbare schade" wordt toegebracht aan het mariene ecosysteem. Bedrijven die aan diepzeemijnbouw willen doen zullen een 'sponsorcertificaat' moeten krijgen door zich aan de normen te houden.

De Kamer heeft ook de afschaffing goedgekeurd van de zogenoemde wederbeleggingsvergoeding. Dat is de kost die je betaalt als je een hypothecaire lening hebt afgesloten met een vaste rentevoet, en dan toch wil overstappen naar een lening met een lagere rentevoet. Het is iets wat massaal gebeurt als de rentevoeten dalen, op verzoek van de klant. 

Banken kunnen zo'n herfinanciering van het hypothecair krediet toestaan, maar tot nu toe vroegen ze daar een vergoeding voor van drie maanden rente. Dat mogen ze straks dus niet meer doen.

De schade door natuurrampen of noodweer wordt in principe gedekt door de brandverzekering. Maar na de zware overstromingen in de zomer van 2021 kwamen problemen aan het licht met de schadevergoedingen. De verzekeraars voerden de expertises niet altijd correct uit, met oneerlijke schadeloosstellingen tot gevolg, zo merkte de federale regering.

Om dat in de toekomst te vermijden moeten de verzekeraars zich vanaf 1 juli volgend jaar aan een aantal nieuwe regels houden. Zo zullen ze op voorhand moeten meedelen welke verzekeringsexpert de schade komt opstellen. Het expertiserapport moet ook transparanter worden opgesteld. Daarnaast komt er een bedenktijd van vijf dagen om te vermijden dat slachtoffers overhaast een expertise en voorstel tot schadevergoeding aanvaarden.

Echtgenoten of wettelijk samenwonende partners van Belgische diplomaten zullen binnenkort genaturaliseerd kunnen worden tot Belg. Dat was tot dusver bijna onmogelijk, omdat een van de voorwaarden om de Belgische nationaliteit te kunnen krijgen een ononderbroken wettelijk verblijf in ons land van minstens 5 jaar is. Maar diplomaten wisselen al om de 3 à 4 jaar van post.

Omdat de echtgenoten of partners van Belgisch diplomatiek personeel vaak wel een rol spelen in de vertegenwoordiging van ons land in het buitenland, maakt de Kamer het nu op voorstel van de socialisten voor hen toch mogelijk om genaturaliseerd te worden tot Belg.