Drugs nodig? Bel de cokelijn

Drugsbendes ‘veruberen’ de Europese cocaïnetoevoer, zo blijkt uit het nieuwste rapport van het Europees Monitoringcentrum voor Drugs en Drugsverslaving (EMCDDA). Een steeds grotere productie in Latijns-Amerika zorgt voor meer handel en meer competitie. Net zoals in de taxisector komen de traditionele businessmodellen daarbij onder druk te staan. Een meer ‘gefragmenteerde en horizontale aanpak’ met callcenters en koeriers in Europa maakt dat meer cocaïnegebruikers dan ooit hier op hun wenken worden bediend.

De cocaïne komt nog altijd vooral uit Zuid-Amerika en de aanvoer naar Europa neemt toe. “Maar de centrale knooppunten in Spanje, Nederland en Italië worden nu aangevuld met aanvoer via havens en luchthavens in België, Frankrijk en Duitsland”, zo staat in de nieuwe studie.

De haven van Antwerpen spant daarbij de kroon. Die is nu het grootste toevoerpunt voor cocaïne in Europa. Maar ook de havens van Le Havre, Hamburg en Algeciras zien toenemende cocaïnetrafiek. “Die havens zijn wellicht maar  het topje van de ijsberg. Andere routes, zoals privéluchtvaart, zijn veel minder zichtbaar”, meldt het rapport nog.

Darknet en cryptomunten

Terwijl de aanvoer van cocaïne naar onze contreien toeneemt via onder andere de havens, nemen kleine georganiseerde misdaadbendes uit de Balkan en Marokko het meer en meer van de klassieke drugsmaffia over.  Ze leiden momenteel de verhevigde en vernieuwde cocaïnehandel met ‘dynamische netwerken’ en steken de traditionele kartels de loef af door hun eigen smokkelroutes te organiseren direct van bij de producenten, voornamelijk in Colombia, tot in de belangrijke Europese havensteden. 

Ze zijn zowel in Zuid-Amerika als hier aanwezig en zorgen voor transport, financiering en verdeling van steeds grotere hoeveelheden cocaïne die Europa binnenkomen. En ze werken sneller en flexibeler dan de bekende drugskartels. “Dankzij nieuwe technologie zoals gecodeerde communicatie, cryptomunten, het darknet en kleinere groepen of individuele ‘ondernemers’ raken leveringen om het even waar en om op het even welk moment snel tot bij de koper”, zo stelt het EMCDDA.

Meer en meer gaat dat via speciale cocaïnecallcenters in Spanje en de Balkan. Kopers contacteren die, plaatsen een bestelling en krijgen die in geen tijd dankzij snelle koeriers die al in hun land aanwezig zijn.

Promotie op sociale media

België is naast Frankrijk en Groot-Brittannië een van de landen die het EMCDDA aanduidt als het gaat over die ‘uberificatie’ van de cocaïnehandel. “Belgische consumenten bestellen een hoeveelheid via een centraal telefoonnummer en vervolgens leveren koeriers uiterst snel op de specifieke locatie”, zo meldt het rapport, dat zich hiervoor onder andere baseert op onderzoek van de recent overleden criminoloog Brice De Ruyver (UGent). “Ze zijn erg moeilijk te traceren omdat ze elkaar steeds sneller afwisselen. Ze zijn slechts een korte tijd in België en dan terugkeren naar bijvoorbeeld Albanië.”

Nog een verschil zijn de public relations van deze nieuwe bendes. Doorgaans gebeurde de cocaïnehandel in besloten kring en verborgen. “Nu zien we dat verkopers sociale media inzetten en daar openlijk cocaïne promoten om zo veel mogelijk potentiële kopers te bereiken”, stelt het EMCDDA. “Kleinere groepen en verkopers op het darknet zijn steeds meer op lokale en nationale markten actief, in tegenstelling tot de grote drugskartels. Die kleinere groepen strijden onderling om zo veel mogelijk consumenten.”

Volgens het agentschap toont de ‘uberificatie’ van de cocaïnehandel duidelijk dat de markt nog competitiever is geworden en dat verkopers extra’s moeten kunnen bieden, zoals snelle leveringen om het even waar en wanneer.

Een van de gevolgen van die intensere, ‘veruberde’ handel is ook meer geweld. Het EMCDDA meldt dat er daardoor meer drugsgerelateerde moorden en ontvoeringen zijn in onder andere België, Italië en Nederland.

Professor criminologie Charlotte Colman (UGent) bevestigt de trend. “Ook in ons onderzoek naar de connecties tussen de Nederlandse en Belgische drugsmarkten zien we dat er op het niveau van de lokale distributie inderdaad callcenters zijn en erg flexibele koeriers die, omdat ze zo kwetsbaar zijn, snel inwisselbaar zijn. Ook voor cannabis en heroïne en zien we eenzelfde trend met de wietkoeriers en callcenters voor heroïne. Daarnaast is er inderdaad een online drugsmarkt op het darknet, maar dat is nog maar een fractie van de gehele drughandel, die dus voornamelijk nog fysiek gebeurt.”