Opnieuw minder buitenlanders in bouwsector volgens staatssecretaris, maar bouwsector trekt cijfers in twijfel

De afgelopen tien jaar is het aantal buitenlandse werknemers in ons land explosief toegenomen. De meesten werken via detachering. Dat betekent dat ze in dienst zijn van een bedrijf in eigen land en ze voor een tijdelijke opdracht naar een ander land binnen de Europese Unie kunnen worden gestuurd.

Wie via die weg hier wil komen werken, moet dat melden via een zogenaamd Limosa-formulier. In 2010 werden ruim 250.000 meldingen gedaan, door zo’n 106.000 unieke personen. Vorig jaar, in 2017, was dat aantal al opgelopen tot 812.998 meldingen voor in totaal 224.148 unieke personen. “De stijging in 2017 is minder explosief dan de voorbij jaren, maar het cijfer blijft torenhoog”, zegt N-VA-Kamerlid Wouter Raskin die zich al enkele jaren toelegt op het fenomeen van detachering.

Geen sociale bijdragen

“België blijft helaas bovenaan de Europese ranglijst staan. De impact op onze arbeidsmarkt is

aanzienlijk”, zegt Raskin. “Detachering maakt in ons land nu al bijna vijf procent van de totale tewerkstelling uit. We mogen niet vergeten dat het hier om mensen gaat die hier komen werken, maar niet bijdragen aan onze sociale zekerheid.”

“De detachering op zich is geen probleem”, zegt staatssecretaris voor Fraudebestrijding Philippe De Backer. “Hat gaat niet alleen om bouwvakkers en truckers, maar ook om hoogopgeleide mensen die onze industrie komen versterken. We moeten alleen de oneerlijke concurrentie uit het buitenland eruit krijgen.” Detachering gaat immers vaak gepaard met sociale dumping, omdat de buitenlandse werknemers hier aan minimumlonen werken.

Antifraudebeleid

Een van die sectoren waar de uitwassen het meest zichtbaar zijn, is de bouw. Het aantal buitenlandse arbeiders wordt daar op één op drie geschat door het Leuvense Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving HIVA. Maar opvallend genoeg is net in die sector nu al twee jaar op rij sprake van een daling van het aantal gedetacheerden. In 2015 waren het er nog 125.181, in 2016 liep dat aantal terug tot 113.455 en vorig jaar waren het er maar 104.593.

“Een positieve evolutie”, zegt Raskin. “Dit is het gevolg van de economie die opnieuw aantrekt, maar ook van de maatregelen van de federale regering, zoals de taks shift. Op die manier vinden steeds meer Belgische werknemers terug hun weg naar de bouwsector.”

“Klopt”, zegt staatssecretaris De Backer. “Maar ook ons efficiënt antifraudebeleid heeft geholpen om de oneerlijke concurrentie uit het buitenland te weren. We hebben de inspectiediensten anderhalf jaar geleden versterkt en een nieuwe wet op de overheidsopdrachten ingevoerd, waardoor overheden bijvoorbeeld niet meer mogen kiezen voor bedrijven die ongeoorloofd lage prijzen aanbieden. Het gevolg is deze daling.”

Daling of stagnatie?

Maar de bouwsector zelf betwijfelt of er wel sprake is van een daling. “Wellicht zijn de cijfers van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid sterk onderschat, want op het terrein merken de aannemers er weinig van”, zegt Frederik Bronckaerts, woordvoerder van de Confederatie Bouw.

De eigen cijfers van Constructiv, sectorfonds van de bouw, laten eerder een stagnatie zien. Zo kwam het aandeel gedetacheerden in 2017 overeen met 38.978 voltijdse equivalenten, terwijl er dat in 2016 nog 39.031 waren. Dat is voor het eerst een heel kleine daling na een jarenlange spectaculaire toename. Het aantal zelfstandigen blijft volgens dezelfde cijfers wel stijgen van 8.277 VTE’s in 2016 naar 8.980 vorig jaar.

“Zelfs al zou er sprake zijn van een daling, dan nog is dat geen reden om victorie te kraaien”, benadrukt Bronckaerts. “Want als de overige gedetacheerden niet volgens de spelregels werken, brengt ons dat dan verder? Gaat de problematiek daarmee weg?”

Voor echte actie tegen sociale dumping blijft het wachten op de nieuwe Europese richtlijn. Eind vorig jaar besliste de EU dat werknemers die tijdelijk naar hier komen vanaf dag één hetzelfde loon moeten krijgen voor hetzelfde werk.

Het is nu wachten op de omzetting van die richtlijn in nationale wetgeving. De landen hebben daar drie jaar voor, waarna de bedrijven nog eens een jaar hebben om zich aan te passen. “Hiermee zet Europa een stap in de goede richting”, zegt Raskin, “maar het is afwachten welke impact het zal hebben.”