Opkomst in steden bewijst: de democratie is nog niet dood
In Antwerpen zijn afgelopen zondag 3 procent meer kiezers komen opdagen dan zes jaar geleden. Zij stemden minder blanco of ongeldig. Ook in Gent en Brussel zijn er iets minder 'spijbelaars'.
België is een van de weinige landen ter wereld die zweren bij een opkomstplicht. Die plicht staat in de Grondwet. Wie eraan verzaakt, pleegt dus eigenlijk een misdrijf. De parketten besloten jaren geleden echter om niet meer te vervolgen. Reden te meer voor ongemotiveerde kiezers om thuis te blijven, zou je denken. Maar het omgekeerde blijkt waar.
In Antwerpen daagde 89 procent van de 325.929 stemgerechtigde inwoners op. Dat is 3 procent meer dan in 2012. Ook het aantal blanco en ongeldige stemmen (3 procent) is een beetje gedaald. In totaal hebben dus meer Antwerpenaren via de stembus laten weten welke partij zij aan het roer willen in hun stad.
In Brussel ligt het verzuim een pak hoger: 21 procent. Niettemin steeg ook daar het aantal nuttige stemmen lichtjes tegenover 2012. Net zoals in Gent, trouwens, waar 91 procent van de stemgerechtigde kiezers de tocht naar het stemhokje maakte. Het aantal blanco en ongeldige stemmen ligt zoals zes jaar geleden op 4 procent.
'Het lijkt banaal, maar ook het weer heeft een impact op deze opkomst'
Het Vlaams Agentschap voor Binnenlands Bestuur laat weten dat in totaal 13 procent van de 4,8 miljoen geregistreerde kiezers in Vlaanderen geen geldige stem uitbracht. Zes jaar geleden was dat 15 procent.
Spankracht
Politicoloog Bram Wauters (UGent) ziet verschillende verklaringen voor deze – weliswaar kleine – opflakkering. Dat de zon afgelopen zondag scheen, bijvoorbeeld. "Het lijkt banaal, maar buitenlands onderzoek heeft aangetoond dat het weer een significante impact heeft op de opkomst", zegt hij.
Meer fundamenteel speelt vooral de spankracht een rol. Als verkiezingen er toe doen, gaan mensen sneller stemmen. "In Antwerpen ging het vorige keer tussen twee boegbeelden: Bart De Wever en Patrick Janssens. Nu had elke partij een nationale figuur, tot ministers en partijvoorzitters toe. Zij hebben wellicht meer gemobiliseerd", zegt Wauters.
In Antwerpen circuleren intussen geruchten dat in moskee De Koepel afgelopen vrijdag zou zijn opgeroepen om blanco te stemmen of thuis te blijven. "Mensen worden beïnvloed omdat ze weinig van politiek weten", zegt een Antwerpse moslim die liever anoniem blijft. "Sommige extremisten zijn zelfs gaan rondbazuinen dat mensen beter niet gaan stemmen. Stemmen is volgens hen haram, verboden."
In Antwerpen circuleren geruchten dat in moskee De Koepel zou zijn opgeroepen om blanco te stemmen
Etnische stem
In welke mate zulke oproepen een effect kunnen hebben op de uitslag, valt moeilijk te meten. "Maar de etnische stem bestaat wel degelijk. Zo stemmen kiezers met een migratieachtergrond vaker op kandidaten met een migratieachtergrond en ook vaker op linkse partijen", zegt Wauters.
In sp.a-kringen valt te horen dat ze mogelijk een nadeel hebben ondervonden van de oproepen binnen bepaalde gemeenschappen. Al beseffen ze ook dat de erfenis van het hoofddoekenverbod de partij nog steeds electorale parten speelt.
Bram Wauters wijst erop dat een aantal partijen in Antwerpen, zoals D-SA en Be.One, zich specifiek op de migrantengemeenschappen hebben gericht. Dat zou net een mobiliserend effect moeten hebben. Zowel in het district Hoboken als het district Antwerpen haalde D-SA een zetel.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
