Het referendum draait rond een aanpassing van de wetgeving om abortus zonder beperkingen toe te laten tot 12 weken, en tot 24 weken in een beperkt aantal gevallen, bijvoorbeeld wanneer het leven van de vrouw in gevaar is.

De Ieren moeten stemmen voor het al dan niet afschaffen van het achtste amendement van de grondwet, dat de toegang tot abortus beperkt. Dat amendement kwam er na een referendum in 1983, waarbij het recht van het ongeboren kind werd erkend. Het stelt het recht van de moeder en het ongeboren kind op hetzelfde niveau, wat in principe betekent dat abortus in de meeste gevallen verboden is.

Stroomversnelling sinds overlijden in 2012

In 1992 kregen vrouwen officieel het recht om naar het buitenland te reizen om hun zwangerschap te beëindigen. Volgens voorstanders van de wetsaanpassing hebben sindsdien al bijna 170.000 vrouwen dat gedaan, zo meldt de krant Irish Mirror.

De inspanningen om abortus te liberaliseren kwamen in een stroomversnelling terecht toen tandarts Savita Halappanavar in 2012 overleed in het ziekenhuis nadat ze geen abortus mocht plegen. De gezondheidsinspectie oordeelde na haar overlijden, dat het gevolg was van een septische miskraam, dat er fouten gebeurd waren omtrent de zorg van de vrouw.

Een jaar later, in 2013, werd de “Protection of Life During Pregnancy Act” goedgekeurd, die abortus toeliet in zeer uitzonderlijke gevallen. Artsen mogen sindsdien overgaan tot het uitvoeren van een abortus als het leven van de moeder in gevaar is door complicaties van de zwangerschap of door een risico op zelfmoord. De wetgeving leidt echter tot onzekerheid in bepaalde gevallen, en artsen riskeren tot 14 jaar cel indien de beëindiging van de zwangerschap onwettelijk blijkt.

Kerk is tegen aanpassing

Kort na de aankondiging van het referendum eerder dit jaar, bleek uit peilingen dat het “ja”-kamp het met een groot verschil zou halen. Maar hoe dichter de volksbevraging nadert, hoe minder groot het verschil is geworden. Het “neen”-kamp heeft er ondertussen vertrouwen in dat het een verrassende overwinning kan behalen.

Grote tegenstander van de wetsaanpassing is de katholieke Kerk. Die heeft historisch gezien een grote invloed op de maatschappij, al zijn de hoogdagen mede door de talrijke schandalen, voorbij. Toch heeft de Kerk, zij het meer op de achtergrond via preken in de kerk en flyers, actief campagne gevoerd. “De Kerk moet de prijs betalen voor de fouten die priesters en bisschoppen in het verleden hebben gemaakt”, aldus bisschop Kevin Doran, de voorzitter van de bio-ethische commissie van de Ierse bisschoppenconferentie aan de Wall Street Journal. “Maar we moeten wel blijven oproepen tot gerechtheid voor het ongeboren kind.”

Jongeren voor, ouderen tegen

Peilingen tonen dat jongeren en inwoners van de steden eerder kiezen voor een afschaffing van het achtste amendement, terwijl oudere mensen op het platteland eerder tegen de afschaffing zullen stemmen.

Uit een peiling van Sky News die op 21 mei werd gepubliceerd, blijkt dat 47 procent van de Ieren voor een hervorming van de wetgeving zou stemmen, terwijl 37 procent ertegen is. Zowat 11 procent stelde niet te weten of hij ja of neen zal stemmen, en 6 procent wenste niet te antwoorden. Volgens een peiling van Ipsos/Irish Times zou 44 procent voor de hervorming stemmen, en 32 procent tegen. Bijna een kwart van de kiezers heeft nog geen beslissing genomen, of zal niet stemmen.

De stembussen zijn vrijdag open van 7 uur tot 22 uur lokale tijd (8 tot 23 uur Belgische tijd). Verwacht wordt dat kort na de sluiting van de stembussen de eerste exitpolls zullen worden gepubliceerd.