Direct naar artikelinhoud
Column

Dagdromen over een betere voetbalwereld

Hans Vandeweghe.Beeld Bob Van Mol

Hans Vandeweghe is sportjournalist bij De Morgen.

Wat als? Bestaat dat programma nog? Het was door onze mediafabriek gemaakt en het was om te lachen, maar ik heb ook een ‘wat als?’-vraag en die is niet om te lachen. Wat als er nu eens geen transfersysteem was? Wat als mensen nu eens niet mochten worden verkocht als kamelen omdat ze erg goed op een bal kunnen schoppen? Hoe zou het voetbal er dan uitzien?

Ten eerste zouden we het kunnen stellen met de helft minder voetbaljournalisten of wie althans een journalistenkaart heeft en denkt aan journalistiek te doen door allerlei gissingen toe te passen op spelersnamen, punten te geven voor prestaties en/of in de slag te zitten met de makelaar van deze of gene speler. Op zich al een heel verleidelijke reden.

Ten tweede zouden de makelaars gewoon zaakwaarnemers en atletenbegeleiders worden die met de diverse gegadigde clubs gaan onderhandelen over een nieuw of verbeterd contract en die hun jaarlijkse factuur van 3 (voor de hele dure spelers) tot 10 procent (voor de kneusjes) moeten sturen naar de atleet/speler in kwestie. Louche opportunisten zouden in deze zeer doorzichtige markt weggefilterd worden.

Ten derde zou de stabiliteit van de teams vergroten.

Ten vierde zouden we veel van de ellende van afgelopen week vermijden. Misschien niet het arrangeren van wedstrijden om niet te zakken. Dat kan alleen worden opgelost door de afschaffing van stijgen en dalen op sportieve gronden. De degradatie is een aberratie.

Ten vijfde zou het voetbal eindelijk in regel zijn met het Europees Verdrag voor de Rechten van De Mens en de Europese regelgeving, maar wie vindt dat nu belangrijk? Conclusie: er zitten alleen maar voordelen aan de afschaffing van het transfersysteem.

Verenigde Staten

Dat zal overigens niet gebeuren, beschuldig mij niet van naïviteit, hoogstens van dagdromen over een betere voetbalwereld. Het zal niet gebeuren omdat te veel mensen financiële belangen hebben bij de kamelenmarkt zoals die vandaag (niet) is georganiseerd en omdat niet langer betalen voor mensen een pan-Europese, misschien zelfs mondiale regel zou moeten worden.

Zoals in de Verenigde Staten? Juist, in de Amerikaanse profsport (American football, baseball, basketbal of ijshockey) mag niet worden betaald voor transfers. Maar de vergelijking gaat niet helemaal op. Het verschil tussen Amerika en Europa is alvast dat de Amerikaanse competities geen concurrentie hebben. Zij staan bovenaan de voedselketen en zijn het eindstation voor al wie daar zijn goeie boterham kan verdienen. 

Er is nog een verschil en dan komen we bij het meest gebruikte argument om de voetbaltransfers toch te laten bestaan. De opleiding en postformatie van profspelers is in de VS in handen van het schoolsysteem: het zijn de junior high schools, high schools, colleges en universities die het talent opsporen en ontwikkelen tot het door de profteams wordt opgepikt.

In het voetbal zijn de opleiding en postformatie in handen van private clubs en die zweren bij hoog en bij laag dat de afschaffing van de betaalde transfer het failliet van de opleiding zou zijn. 

Twee argumenten om dat meteen te counteren. Ten eerste is voetbal de enige sport die geld vraagt voor een overgang. Dat het niet anders zou kunnen, is een behoorlijk grove belediging van andere sporten, die ook opleiden – vaak met meer kennis van zaken dan in het voetbal – zonder dat daar transfersommen tegenover staan. Een zwaar gesubsidieerde sport die kinderen alleen maar de kans geeft om te sporten omdat ze denken er ooit geld voor te krijgen, moeten we durven in vraag te stellen.

Ten tweede is uit alle studies gebleken dat het zogeheten trickledowneffect niet bestaat. Bij ons hebben de sporteconomen Kesenne en Peeters dat al aangetoond en internationaal is Stefan Szymanski tot dezelfde bevinding gekomen. De FIFPro liet een aantal cases onderzoeken en de case van de speler die alles opgeteld het duurst werd verkocht, Cristiano Ronaldo, springt daarbij in het oog. De opleidende clubs Andorinha (7 tot 10 jaar) en Nacional (10 tot 12 jaar) hebben enerzijds twee stellen voetbaluitrustingen en twintig voetballen gekregen en anderzijds 22.500 euro.

Het transfersysteem kan niet worden afgeschaft zonder zorg te dragen voor de opleidende clubs. Bij een verbod op betalingen bij overgangen zal het geld gedraineerd worden naar de spelers en hun tussenpersonen en dat willen we ook niet. Reguleer de overgangen, haal alle voordelen inzake sociale lasten en belastingen weg en gebruik dat geld om de goed gestructureerde jeugdclubs te vergoeden voor hun werking. Tot daar de dagdroom.