Tourist LeMC zoekt in docureeks uit wat het betekent om hooligan te zijn: “Er zijn zelfs hoge piefen met een bedrijf bij”
Tourist LeMC krijg hulp van zijn ‘gids’ Chino, lid van de harde kern van Antwerp. — © Maarten De Bouw
Wat maakt van een voetbalsupporter een hooligan? Zanger en Antwerpfan Tourist LeMC zoekt het uit in de docureeks De harde kern. Met dank aan Chino, de man die hem toegang verschafte tot een zeer afgeschermde wereld. “Een stadion zonder Bengaals vuur is echt dood.”
Hoeveel tattoos hij heeft van zijn voetbalclub? Tourist LeMC (40) – echte naam: Johannes Faes – kan snel antwoorden: geen. “Ik heb gewoon géén tattoos, dat durf ik niet. De volgende ochtend opstaan en denken: ‘Wat heb ik nu gedaan?’ Toch maar niet.” De zanger kijkt naar de man naast hem. “Komaan Chino, tijd om uw tattoos van den Antwerp te tonen. Trek uw broek maar af, laat uw pistolekes zien.”
© Streamz
Chino (37) is de man zonder wie de zanger zijn docureeks over hooligans nooit had kunnen maken: hij is lid van de harde kern van Antwerp en heeft connecties met hooligans in binnen- en buitenland, tot in Oekraïne. Hooligans laten de koppen wel eens tegen elkaar knallen, maar dat is volgens Chino relatief: “Dit weekend ga ik met een hooligan van Anderlecht naar een match van KV Mechelen kijken. En binnenkort spreek ik af met iemand van Lierse, want onze zonen gaan daar voetballen. Dat is een groot misverstand over hooligans: hoe groot de rivaliteit ook is, wat op de voetbal gebeurt, staat los van de privé.”
“Ik heb vroeger op de oude tribune van Antwerp naast mannen gestaan die Bengaals vuur afstaken. Dan voelde ik de hitte op mijn gezicht. Nu is dat een pak professioneler en veiliger geworden”
Tourist LeMC
Zanger en Antwerpfan
Over hooligans is al veel inkt gevloeid. Waar het woord vandaan komt, is niet helemaal zeker. De meest waarschijnlijke uitleg is dat ‘hooligan’ teruggaat op Patrick Houlihan, een Ierse gangster die opduikt in het boek The hooligan nights van Clarence Rook uit 1899. Hooligans vind je bijna uitsluitend in het voetbal, een volkssport bij uitstek. Er wordt wel eens geknokt in de tribune van een tennis- of een basketbalveld, maar dat blijven uitzonderingen. Voetbalvandalisme kreeg in de jaren zeventig en tachtig mythische proporties, met het Heizeldrama in 1985 als dieptepunt.
(lees verder onder de grafiek)
Met strengere voetbalwetten, camera’s, stadionverboden en boetes leek het fenomeen enigszins onder controle, tot er vorig jaar sprake was van een ‘hooliganisme 2.0’. De coronacrisis zou die variant hebben aangezwengeld: mensen hadden na lange opsluiting nood aan een uitlaatklep, een arena waar ze zich konden onttrekken aan gezag en regels. Die arena ligt bij geweld meestal buiten het stadion, al kan een strengere voetbalwet in ons land duidelijk niet verhinderen dat er in stadions nog altijd zitjes en bekers door de lucht vliegen en vuurwerk wordt afgestoken.
(lees verder onder de foto)
Een gemaskerde fan met Bengaals vuur: steeds meer supporters maken zichzelf onherkenbaar omdat de boetes voor wangedrag zo hoog zijn. — © Streamz
Voor Tourist LeMC en zijn gids Chino is geweld niet nodig om van het voetbal te genieten. Ze geven wel toe dat hooliganisme een probleem van te veel testosteron is: alle hooligans die in de docureeks aan bod komen, zijn mannen. “Wat niet wil zeggen dat alle hooligans figuren zijn als Andrew Tate (een Amerikaans-Britse influencer die bekendstaat voor zijn haat tegenover vrouwen, red.)”, zegt Tourist LeMC. “Het is niet zo dat elke hooligan vindt dat je pas een man bent als je geweld gebruikt. Ik ben tegen geweld, maar ik heb er geen problemen mee als vijftig van die hooligans afspreken om in een bos te gaan vechten zonder iemand anders lastig te vallen. Als er geen foto’s van gemaakt worden, zouden we niet eens weten dat die bosfights bestonden. Je kunt dat vergelijken met kooivechten.”
Bij het woord ‘hooligan’ kom je snel uit bij een typisch profiel: blank, gespierd, getatoeëerd, rechts tot extreemrechts. Tourist LeMC relativeert dat: “In de grootsteden zie je meer supporters met een kleur. En bij clubs rond de taalgrens, zoals Brussel en Luik, zie je Nederlands- en Franstaligen door elkaar. Er zijn er met tattoos, maar er zijn er ook zonder. Ik heb met arbeiders gesproken maar ook met hoge piefen die een bedrijf hadden. Ik wou vooral praten en begrijpen. Dat het merendeel van de hooligans gemaskerd getuigt en met vervormde stem, is omdat die mannen schrik hebben voor hun job. En voor hun kinderen; ze staan ’s morgens ook aan de schoolpoort.”
(lees verder onder de grafiek)
De laatste tijd zie je leden van de harde kern steeds vaker een bivakmuts dragen in het stadion. Logisch, vindt Chino: “De boetes voor het gebruik van Bengaals vuurwerk zijn enorm verhoogd. Vroeger was je er met 250 euro van af, nu zit je al snel aan duizenden euro’s. Terwijl een stadion zonder Bengaals vuur of rook echt dood is. Dan kun je net zo goed naar het tennis gaan kijken.”
Tourist LeMC: “Ik heb vroeger op de oude tribune van Antwerp naast mannen gestaan die Bengaals vuur afstaken. Dan voelde ik de hitte op mijn gezicht. Nu is dat een pak professioneler en veiliger geworden. Als supporter van Antwerp heb ik me nooit onveilig gevoeld. Als kind wel, toen de politie te paard chargeerde bij een match op Anderlecht.” De zanger heeft drie zonen van 8, 5 en 4. De oudste ging al vaak mee naar het voetbal. “Dat is veilig, ja. Hij klaagt alleen over het lawaai, maar daar heb ik soms ook last van. Als de wind recht in je oren blaast en die supporters van Antwerp brullen erop los, dat zijn serieus wat decibels.”
(lees verder onder de foto)
Tourist LeMC en Chino gingen ook naar Engeland, waar supporters in de tribunes geen bier mogen drinken en rechtstaan verboden is. — © Maarten De Bouw
Voor de docureeks steken Tourist LeMC en Chino ook de plas over. In Engeland zien ze hoe fans van twee ploegen vreedzaam door elkaar het stadion verlaten, zonder al te veel politie. Engeland komt vaker ter sprake als een voorbeeld voor de aanpak van ‘The English Disease’ of ‘De Engelse Ziekte’: het land wist hooliganisme fors in te dijken door de invoering van stadionverboden met huisarrest, de massale uitrol van camera’s met gezichtsherkenning en een strikt ticketsysteem.
“Pintje drinken, sigaretje roken, dat hoort erbij. Schaf dat af en ik zeg het: dan zitten we bij tennis”
Chino
Lid van de harde kern van Antwerp
Maar ook die aanpak is niet waterdicht: in januari brak er nog een massale vechtpartij uit in de tribunes tijdens een wedstrijd tussen West Brom en Wolverhampton. Tourist LeMC en Chino huiveren bij de gedachte dat ons land de Engelse aanpak zou volgen. Want dat betekent ook: geen alcohol meer in het zicht van het veld én verplichte zitplaatsen. “Alcohol is een belangrijke reden waarom het ontspoort”, geeft Tourist LeMC toe, “maar denk het weg, en de sfeer ligt op zijn gat.” Chino knikt: “Pintje drinken, sigaretje roken, dat hoort erbij. Schaf dat af en ik zeg het: dan zitten we bij tennis.”
(lees verder onder de grafiek)
Tourist LeMC: “De charme van het voetbal ligt bij die beleving. Roken, drinken, liefst niet overdreven maar toch, emoties harder beleven, kwaad worden op de scheidsrechter en de tegenstander. Soms sta ik dan in de tribune en springt er een stem in mijn hoofd: zie jezelf eens bezig. Maar aan de andere kant vind ik het wel plezant om mezelf gecontroleerd los te laten. Vergeet ook niet hoe helend het is om met duizenden mensen hetzelfde liedje te zingen.”
(lees verder onder de foto)
Hooligans lijken vaak hetzelfde profiel te hebben: blank, breed, veel tattoos. — © Streamz
Ordehandhaving bij voetbalwedstrijden kost de belastingbetaler handenvol geld. Meer dan 10 miljoen euro per jaar, zelfs. Chino relativeert: “Dat is niet alleen de fout van de hooligans. Als Jan Modaal twee pinten te veel heeft gezopen, doet hij ook dingen die niet mogen.” Tourist LeMC wil dat prijskaartje niet weglachen. Maar hij verwijst naar de Ten Miles, een loopevenement dat vorige zondag een massa volk op de been bracht in Antwerpen. “Dan moeten ze toch ook alles afsluiten? En elke beschikbare politieagent was toch ook op de been?”
“De boetes voor het gebruik van Bengaals vuurwerk zijn enorm verhoogd. Vroeger was je er met 250 euro van af, nu zit je al snel aan duizenden euro’s. Terwijl een stadion zonder Bengaals vuur of rook echt dood is”
Chino
Lid van de harde kern van Antwerp
Vergelijkingen die toch een beetje mank lopen, vinden we. Want zo’n Ten Miles verloopt vreedzaam. Daar lopen geen mannen in het zwart met bivakmutsen. Tourist LeMC: “Ik hou wel van dat rauwe kantje van het voetbal. Dat gevoel van een soort niemandsland in de tribune, vrijgevochten grond.” Chino lacht: “Ben je nu weer een liedje aan het promoten?” Tourist LeMC: “Ik meen het serieus. Dat gevoel van: wij hebben het hier voor het zeggen. Al is het maar voor 90 minuten. Moet dat gepaard gaan met geweld? Nee, natuurlijk niet. Maar ik vind het wel iets hebben dat ik kan brullen en roepen en zwanzen en springen en bier over me heen kan krijgen. Schrap dat laatste: straks gaan ze op de volgende match met opzet bier naar mij gooien.” (lacht)
(lees verder onder de foto)
In de docureeks komen amper vrouwen aan bod: hooliganisme is een mannenzaak. Deze politievrouw raakte gewond door hooligans en moest geopereerd worden aan de nek. — © Streamz
Tourist LeMC staat bekend als een man van verbinding. Getuige daarvan een van zijn meest recente nummers De ander. Met daarin de fraaie zin De hel, dat zijn de ander, maar de ander, dat zijn wij. Een zin die perfect over hooligans kon gaan. De zanger knikt: “Als supporter van Antwerp kende ik geen enkele supporter van aartsrivaal Beerschot. Dan maak je daar een alien van, een vijand zelfs. Dat wij-zij-denken is menselijk, vertelt een sportpsycholoog in onze docu. Maar zodra je iemand ontmoet, kun je geen vreemdeling meer zijn voor elkaar. Hooligans weten dat ook. Ik vond het grappig dat iemand tegen mij zei: ‘Twee keer per jaar vergeten we dat we vrienden zijn en slaan we op elkaars gezicht. En dan drinken we samen een pint’.”
‘De harde kern’ is vanaf 2 mei te zien op Streamz
