Direct naar artikelinhoud
Sport

Atletes met veel testosteron moeten kiezen: hormonenkuur of lopen bij de mannen

De Zuid-Afrikaanse Caster Semenya loopt naar goud op de 800 meter tijdens de Gemenebestspelen 2018 in Australië.Beeld AFP

De internationale atletiekfederatie IAAF heeft nieuwe regels gepubliceerd voor hyperandrogene atleten. Caster Semenya, olympisch en wereldkampioen op de 800 meter, mag zich geviseerd voelen.

Met de aankondiging van een nieuwe regel heeft atletiekfederatie IAAF de complexe discussie over de grens tussen mannelijke en vrouwelijke atleten heropend. De atletiekfederatie stelt dat vrouwen met een te hoog testosterongehalte een oneerlijk sportief voordeel hebben. Vanaf 1 november mogen ze op drie olympische afstanden niet langer meedoen aan internationale wedstrijden: de 400, 800 en 1.500 meter.

De regel heeft als consequentie dat tweevoudig olympisch kampioen Caster Semenya (27) waarschijnlijk hormoontherapie moet ondergaan als ze wil blijven deelnemen aan internationale wedstrijden. Van de Zuid-Afrikaanse atleet wordt al jaren gedacht dat ze van nature een hoge testosteronspiegel heeft. Ze heeft dat nooit erkend en haar medische gegevens zijn nooit gepubliceerd.

De Zuid-Afrikaanse Caster Semenya.Beeld AFP

De Zuid-Afrikaanse regeringspartij ANC zegt dat de regels van de IAAF "raciale ondertonen" hebben en tegen de mensenrechten zijn.

Sportwetenschapper Ross Tucker, die zich intensief heeft bemoeid met de testosteronkwestie, verwacht dat Semenya door de nieuwe maatregel geen wedstrijden meer kan winnen. Hij denkt dat ze vijf tot zeven seconden langzamer zal zijn over 800 meter. Op die afstand klokte ze op de Zomerspelen van Rio de Janeiro in 2016 de winnende tijd van 1:55.28. Een tijd boven de twee minuten betekende destijds uitschakeling in de series.

Van alle drie vrouwen die in Rio op het erepodium van de 800 meter stonden, wordt vermoed dat ze een (te) hoog testosterongehalte hebben. Naast Semenya waren dat Francine Niyonsaba (zilver) uit Burundi en Margaret Wambui (brons) uit Kenia. Andere, minder gespierde atletes uitten openlijk hun frustratie over de naar hun idee oneerlijke concurrentie.

De IAAF heeft gekozen voor een limiet van 5 nanomol testosteron per liter bloed. De meeste vrouwen hebben een waarde tussen 0,12 en 1,79; bij mannen varieert het van 7,7 tot 29,4 nanomol. Sommige vrouwen maken uitzonderlijk veel van het mannelijk geslachtshormoon aan. Dat bevordert spiergroei en een zware stem.

De discussie over vrouwen met hoge testosteronwaarden laaide in 2008 op, toen Semenya als 18-jarige uit het niets toptijden noteerde. Haar uiterlijk leidde tot twijfels over haar geslacht. In 2009, het jaar dat ze in Berlijn de wereldtitel op de 800 meter veroverde, dwong de IAAF haar tot een seksetest. Elf maanden later werd ze als vrouw aangemerkt.

Tot de nieuwe regel op 1 november van kracht wordt, krijgen atletes de mogelijkheid om ervoor te zorgen dat ze onder de limiet komen

Om mannen en vrouwen beter te kunnen scheiden, voerde de IAAF kort daarna een nieuwe seksemaatregel in. Vrouwen met meer dan 10 nanomol testosteron per liter bloed werden uitgesloten van competitie, tenzij ze maatregelen namen om het gehalte omlaag te brengen. De regel veroorzaakte veel discussie, omdat sommige vrouwen de limiet van nature overschrijden.

Op 1 november van kracht

In 2015 werd de regel afgeschaft, nadat de 18-jarige Indiase sprinter Dutee Chand haar uitsluiting van de Gemenebestspelen met succes aanvocht bij het internationaal sporttribunaal TAS. Ze kreeg gelijk, omdat niet kon worden vastgesteld dat vrouwen met een hoog testosterongehalte per definitie bevoordeeld zijn. Na recent onderzoek stelt de IAAF dat vrouwen met hyperandrogenisme, de hormonale afwijking waardoor veel testosteron wordt aangemaakt, wel degelijk voordeel hebben.

Tot de nieuwe regel op 1 november van kracht wordt, krijgen atletes de mogelijkheid om ervoor te zorgen dat ze onder de limiet komen. Lukt dit niet of willen ze dit niet, dan worden ze uitgesloten van deelname aan internationale vrouwenwedstrijden. Ze kunnen eventueel wel starten bij de mannen.