Sutera, de naam van het dorpje, is afgeleid van het oud-Griekse Soter, wat “redding” betekent. In de klassieke Oudheid heeft het dorpje menig oorlog overleefd. Het zit goed verstopt op een bergflank en was, tot de aanleg van een wegennet, moeilijk bereikbaar.

“In de jaren 70 had Sutera 5.000 inwoners” vertelt burgemeester Giuseppe Grizzanti aan The Guardian. “Rond de jaren 80 waren we nog met 4.000 en in de jaren 90 nog maar 3.000”. Ieder jaar daalde de populatie van Sutera, gemiddeld zo’n 300 inwoners per jaar. De lokale pastoor had meer begrafenissen om handen dan doopsels en de torenhoge werkloosheid dreef de jeugd naar naburige steden. Het lokale schooltje dreigde gesloten te worden toen er amper tien inschrijvingen overbleven. “De huizen kwamen leeg te staan en de winkels gingen dicht. We dreigden een spookstad te worden.”

Catastrofe en genesis

Op 3 oktober 2013 is een aftandse schuit vol migranten vergaan op enkele kilometers van het eiland Lampedusa. Gezien de hoge dodentol vroeg de overheid in Rome aan de lokale dorpjes of ze plaats hadden op hun begraafplaatsen. Sutera weigerde omdat hun begraafplaats propvol zat door hun voornamelijk hoogbejaarde populatie, “maar als we de doden niet te rusten kunnen leggen, kunnen we wel iets doen voor de levenden”, aldus burgemeester Grizzanti. Dus tekende hij zijn gemeente in 2014 in voor een overheidsprogramma dat migranten en vluchtelingen huisvest en ondersteunt. Ook worden de nieuwkomers actief begeleid om zo snel mogelijk te integreren. Ze krijgen er een leegstaand huis, een integratiecursus en financiële ondersteuning. De middelen om een leven op te bouwen en om het dorpje nieuw leven in te blazen.

Deborah (26) is één van die nieuwkomers. De Nigeriaanse vrouw maakte de oversteek, maar zat eerst zes maanden vast in Libië waar ze door mensensmokkelaars meerdere malen verkracht werd. “Ik kon mijn ogen niet geloven”, zei ze, “in mijn land had ik niet eens een bed, hier heb ik verwarming en gratis ziektezorg”.

Nunzio Vitellaro, de coördinator van het initiatief zegt dat Sutera bewijst dat integratie niet louter “ethisch is, maar dat het evengoed werkgelegenheid biedt aan jonge mensen die anders het eiland al lang verlaten hadden.”

Symbooldossier

Sutera is voor vele Italianen en Sicilianen een symbooldossier, een baken van en een voorbeeld van integratie. Omdat de asielzoekers daar werkelijk integreren, bijdragen aan de lokale economie en het nieuwe fundament van op sterven na dode stadjes is. Het is dan ook weinig verwonderlijk dat het dorpje gebruikt wordt als voorbeeld voor andere Siciliaanse gehuchtjes die dreigen weg te kwijnen. Buurgemeentes Mazzarino en Milena vangen nu ook migranten op, in de hoop hun dalende populatie op te krikken.

Extreemrechts noemt het project een verborgen manier om “het blanke ras te vervangen”, maar in essentie biedt het project mogelijk wat het platteland het hardst nodig heeft: vers bloed.