May vangt bot op EU-top
De Europese regeringsleiders dragen hun Britse collega Theresa May op snel met betere voorstellen te komen om een harde brexit af te wenden. Volgens EU-president Tusk is de EU-top op 18 oktober 'het moment van de waarheid' om een akkoord te bereiken.
De informele vergadering van de leiders, gisteren in Salzburg, bracht de EU27 en Groot-Brittannië geen millimeter dichter tot elkaar. "Ik heb niet meer vertrouwen in een goede afloop, maar ik ben ook niet minder optimistisch", zei de Nederlandse premier Mark Rutte na afloop van het overleg met zijn EU-collega's.
May klaagde achteraf over de compromisloze houding van de EU. Europese Commissie-voorzitter Jean-Claude Juncker verzekerde dat de noodplannen voor een harde brexit (geen akkoord) klaarliggen.
'Niet acceptabel'
De EU zette extra druk op May, met de oktobertop als deadline. "Dan moet het gebeuren", zei Rutte. Voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk benadrukte dat alleen als er in oktober "maximale vooruitgang" is bereikt, hij de leiders in november opnieuw naar Brussel laat komen om de laatste puntjes op een brexitakkoord te zetten. Lukt dat niet - en dat sluit Tusk niet uit - dan verlaat Groot-Brittannië op 29 maart 2019 de EU zonder vangnet en overgangstermijn om de verwachte zware economische klappen op te vangen.
Het Chequers-voorstel van May - voor een nieuwe economische relatie tussen Groot-Brittannië en de EU - werd door de 27 leiders als onvoldoende bestempeld. "Een gewaardeerde stap, maar dit is niet genoeg", zei Rutte. Ook de Franse president Emmanuel Macron maakte er weinig woorden aan vuil: "niet acceptabel". "Het Chequers-plan is geen slikken of stikken voor ons", zei hij nog. Volgens bondskanselier Merkel van Duitsland is er "nog een hoop werk".
Ze hebben May teruggestuurd naar Londen om haar huiswerk over te doen, zonder haar ook maar iets mee te geven als concessie.
May verdedigde haar voorstel als het enige dat op tafel ligt. Ze verweet haar collega's geen alternatief te hebben. Tusk erkende dat "beide partijen" bereid moeten zijn tot een compromis, maar herhaalde vervolgens de oude 'rode lijnen' van de EU: een nieuwe handelsrelatie met Londen mag de interne markt van de EU niet ondermijnen; respecteert de vier vrijheden (vrij verkeer van mensen, goederen, geld en diensten); en verzekert adequate grenscontroles tussen Ierland en Noord-Ierland, dat met Groot-Brittannië de EU verlaat.
"Ze hebben May teruggestuurd naar Londen om haar huiswerk over te doen, zonder haar ook maar iets mee te geven als concessie", zei een EU-ambtenaar in Salzburg. Sommige diplomaten zien hierin een strategie: de strikte EU-opstelling zou May helpen de gestaalde brexiteers in haar Tory-partij een toontje lager te laten zingen. Begin oktober wacht May een partijcongres dat haar politieke einde kan inluiden.
Hard spel
Het Britse voorstel om na vertrek uit de EU toegang te houden tot de Europese markt voor goederen, zien de lidstaten als 'krenten uit de pap vissen'. 'Het is onwerkbaar omdat het de interne markt ondermijnt. We moeten geen dingen doen voor de Britse markt van 65 miljoen mensen die onaanvaardbare risico's met zich meebrengen voor de Europese markt van 420 miljoen mensen', klinkt het.
De EU eist ook waterdichte garanties van Londen over een effectieve grensbewaking tussen Noord-Ierland en Ierland. May zei in Salzburg hierover nieuwe voorstellen te presenteren. Tusk waarschuwde dat er meer nodig is dan mooie woorden. "Laten we er niet omheen draaien: we zitten middenin zeer moeilijke onderhandelingen. Dit is een hard spel", aldus Tusk.