Getty Images

Zangeres en actrice Marianne Faithfull (78) overleden, bekend van "As tears go by" en "The ballad of Lucy Jordan"

Rockicoon, actrice en muze Marianne Faithfull (78) is overleden. Ze rolde in de jaren 60 de rock-'n'-roll binnen aan de zijde van Rolling Stone Mick Jagger. In de jaren 70 geraakte ze aan lager wal, geplaagd door seksschandalen en drugsmisbruik, maar in de jaren 80 maakte ze een geslaagde comeback. Bob Dylan noemde haar een "grande dame", Tom Waits "de tante die je een sigaret geeft op je elfde".

BEKIJK - De carrière van Marianne Faithfull in beeld (tekst gaat eronder door):

Marianne Faithfull breekt in 1964 door met de single ‘As tears go by’, haar eerste en nog steeds grootste hit.

Het nummer is in opdracht van Rolling Stones-manager Andrew Loog Oldham voor haar geschreven door Keith Richards en Mick Jagger, met wie Faithfull enkele jaren hét glamourkoppel van Swinging Londen vormt.  

In de jaren 70 raakt een drugsverslaafde Faithfull aan lager wal, maar in 1979 luidt ‘Broken english’ een geslaagde comeback in. Behalve een Grammy-nominatie houdt ze er met de single ‘The ballad of Lucy Jordan’ ook een postpunkklassieker aan over.

In de jaren 2000 wordt Faithfull omarmd door een nieuwe generatie artiesten: ze werkt op haar albums samen met onder meer Nick Cave, PJ Harvey, Beck, en Jarvis Cocker van Pulp. De laatste jaren van haar leven brengt Faithfull door in Parijs.   

BEKIJK - "The ballad of Lucy Jordan" van Marianne Faithfull:

Eén rode lijn in Spraakmakers

"Geen vragen over Mick Jagger." Dat is de voorwaarde die Marianne Faithfull stelt wanneer ze in 1999 door de VRT wordt gevraagd als gast in het interviewprogramma 'Spraakmakers' op Canvas. Faithfull is 53 en heeft net haar 14e soloalbum uit, 'Vagabond ways'.

Gastheer Zaki lapt de voorwaarde aan z'n laars. Of ze Mick Jagger een gierige vrek vindt, vraagt hij, nu hij zijn ex-vrouw Jerry Hall geen alimentatie wil betalen?

"What do I care?", verzucht Faithfull, voor ze opstaat en uit beeld marcheert.

Bekijk: Marianne Faithfull breekt interview af na vraag over Mick Jagger (Spraakmakers 1999)

Het incident typeert Faithfull. Ze was de vragen over Mick Jagger al lang beu. Haar relatie met de frontman van de The Rolling Stones duurde amper 4 jaar, van 1966 tot 1970. Haar status van icoon en rock royalty had ze zelf verdiend, wist ze, los van dat ene amoureuze intermezzo.

En ten slotte had Jagger meer aan haar te danken, dan andersom. 

Marc Didden over rockicoon Marianne Faithfull: "Haar persoonlijkheid was haar kracht"

De muze van de The Rolling Stones

"Boy, was he lucky to have me around", zei ze over Jagger in het Britse blad Mojo. "Hij had toegang tot mijn brein, mijn wereld, mijn inzichten. Hij las mijn boeken en hij volgde mijn gesprekken. En hij schreef sommige van zijn beste songs in die periode." 

Eén van die songs is 'As tears go by', uit 1964. De debuutsingle van Marianne Faithfull, toen amper 17, is één van de eerste composities van Rolling Stones Mick Jagger en Keith Richards. Later inspireert ze het duo tot nog meer Stones-songs, zoals 'Sympathy for the devil' en 'You can't always get what you want'.

BELUISTER - "As tears go by" van Marianne Faithfull:

Faithfull schrijft ook zelf mee aan het profetisch gebleken 'Sister Morphine', iets waar ze pas in de jaren 90 het krediet voor krijgt.   

Dat Jagger haar nooit zal vergeten, maakt hij ook duidelijk op sociale media. "Ik ben geraakt door het nieuws van het overlijden van Marianne Faithfull", schrijft hij op Instagram aangevuld met een heleboel foto's. "Ze maakte zo lang deel uit van mijn leven. Ze was een geweldige vriendin, prachtige zangeres en geweldige actrice."

Het seksschandaal

De Stones zorgen ook voor de grootste smet op het blazoen van Faithfull. "Naked girl at Stone's party", kopt de krant Evening Standard in 1967, de dag nadat de Britse politie met groot machtsvertoon is binnengevallen op een feestje in het landhuis van Keith Richards in Sussex.

Behalve een hoeveelheid amfetamines, hasj, heroïne en lsd treffen ze er ook een halfnaakte Marianne Faithfull aan. Geruchten over een orgie worden gretig (maar onterecht) uitvergroot door de tabloids. Ook het proces dat daarop volgt, wordt lang en breed uitgesmeerd in de pers. 

"Het maakte me kapot", blikt Faithfull jaren later terug op de beruchte episode. "Het imago van een man die zich aan vrouwen en drugs te goed doet, is glamoureus. Een vrouw in die situatie is een slet en een slechte moeder."

Marianne Faithfull aan de zijde van Mick Jagger, anno 1966
1966 AP

Verslaafd aan heroïne

In 1970 zet Faithfull een punt achter haar relatie met Jagger. Weinig later gaat het hard bergaf met de zangeres. De drugs duwen haar richting afgrond. Ze verliest het hoederecht over haar zoon Nicholas en onderneemt een zelfmoordpoging.

"Heroïne nam m'n leven over", schrijft ze in haar autobiografie 'Faithfull', gepubliceerd in 1994. "Ik verloor alles: mijn huis, mijn geld, mijn vrienden, mijn gezondheid, en bijna mijn verstand."

Dat is niet overdreven: de porseleinen prinses van de Britse sixties leeft enkele jaren op straat en in kraakpanden. Anorexia nervosa en laryngitis maken de roofbouw op haar lichaam en haar stem compleet. De drugs tasten gelukkig haar weerbaarheid, haar adaptievermogen en haar fenomenaal overlevingsinstinct niet aan: ze zijn een constante in het leven en werk van Marianne Faithfull. 

Marianne Faithfull in 1976.
1976 Gijsbert Hanekroot

Liefde voor cinema en theater

In 1979 maakt ze een geslaagde comeback met het postpunkalbum 'Broken English'. De octaven in haar ooit kristalheldere stem zijn dan wel zo gebroken als de titel suggereert, met dat doorleefde, rauwe stemgeluid vertolkt ze wel perfect de algemene atmosfeer van desillusie in de maatschappij.

"Een bevrijding", noemt ze het album, "en het begin van mijn leven als een serieus artiest."

Ook haar liefde voor film en theater steekt stilaan weer de kop op. 'Strange weather' (1987), de eerste plaat waarop cabaretinvloeden doorsijpelen, behoort tot de hoogtepunten van haar carrière. Voor 'A secret life' (1995) werkt ze samen met filmcomponist Angelo Badalamenti, en 'The seven deadly sins' (1998) is een bewerking van de gelijknamige opera van Kurt Weill. 

Marianne Faithfull als keizerin Maria Theresa in 'Marie Antoinette' (2006)

Haar meest spraakmakende rol is die van Rebecca, het sensuele titelpersonage in het soft-erotische drama 'Girl on a motorcycle' (1968). Recenter is ze te zien als keizerin Maria Theresa in Sofia Coppola's 'Marie Antoinette' (2006), en als sekswerker in het bekroonde 'Irina Palm' (2007).

Op de planken acteert Faithfull in klassiekers van onder meer Shakespeare, Chekhov, en Tennessee Williams. Op televisie speelt ze God in de Britse sitcom 'Absolutely fabulous'. "Wie anders dan Marianne Faithfull kan God spelen", moet bedenker en actrice Jennifer Saunders gedacht hebben toen ze de zangeres in de rol castte. 

Aardig detail: voor de rol van de duivel vroeg ze Anita Pallenberg, eind jaren zestig het liefje van die andere Rolling Stone, Keith Richards.

BEKIJK - Marianne Faithfull in "Irina Palm":

Bob Dylan is fan, Nick Cave ook

"Ik had mezelf nooit ingebeeld als een popzangeres", zegt ze in een interview over haar jonge jaren. "Ik voelde me eerder grandioos, en pop leek mij nogal laag. Ik wilde naar de universiteit, of drama studeren. Dat was goed geweest voor me."

Nochtans kent de zangeres Marianne Faithfull een erg grote schare bewonderaars. Bob Dylan kroont haar tot een "grande dame" in zijn autobiografie 'Chronicles', en Tom Waits vergelijkt haar liefdevol met "de tante die je een sigaret aanbiedt op een trouwfeest als je 11 bent". Haar stem noemt hij "een mengeling van babypoeder met buskruit".

In de jaren 2000 staat een schare jonge pop- en rocksterren in de rij om met haar samen te werken: Beck, Billy Corgan van Smashing Pumpkins, Damon Albarn van Blur en Jarvis Cocker van Pulp tekenen present op het album 'Kissing time' (2002). 'Before the poison' (2004) maakt ze samen met Nick Cave en PJ Harvey.

Marianne Faithfull door de lens van modefotograaf Jean-Baptiste Mondino, voor de hoes van haar album 'Before the poison' (2004)

"A true original", noemt Nick Cave haar. "Haar stem draagt het gewicht van levenservaring dat weinigen kunnen evenaren, en haar muziek heeft een rauwe oprechtheid die ongelooflijk krachtig is." David Bowie roemt haar als "een fascinerende en onverschrokken artiest". 

Borstkanker overleefd, maar gesloopt door covid

De Rolling Stones mogen tegenwoordig nog steeds stadions uitverkopen, voor Marianne Faithfull gelden de laatste jaren andere prioriteiten. "Ik vind het belangrijk om goed werk te blijven afleveren", klinkt het in Humo, bij de release van haar album 'Negative Capability' (2018).

"Het is niet gemakkelijk geweest, maar elke ervaring heeft me gevormd tot wie ik vandaag ben. Ik ben trots op mijn weerbaarheid."  

Ze overleeft borstkanker, maar herstelt nooit helemaal van de covid-besmetting die ze oploopt in 2020. Vermoeidheid en geheugenverlies, de nasleep van de longziekte, maken optreden quasi onmogelijk.  Faithfull revalideert, strijdbaar zoals altijd, in haar woonplaats Parijs, terwijl ze de laatste hand legt aan 'She walks in beauty' (2021). Het is haar laatste album geworden.

"Is schoonheid een vloek of een zegen?", vroeg een journalist haar in 2016. "Beide", luidde het antwoord. "Ik ben blij dat ik zo mooi was, heel blij. Maar het heeft me veel problemen opgeleverd, niet?"

PODCAST

Luister naar Het kwartier

De podcast van VRT NWS die elke dag een verrassende kijk geeft op 3 nieuwsverhalen.

Meest gelezen