Direct naar artikelinhoud
standpunt

Waarom namen rijkswachters de gedaante aan van meedogenloze killers?

Bart Eeckhout.Beeld Eva Beeusaert

Bart Eeckhout is opiniërend hoofdredacteur bij De Morgen.

Het belang van de nakende doorbraak in het onderzoek naar de Bende van Nijvel kan niet overschat worden. Ook al zijn de feiten inmiddels 35 jaar oud. Dat de waarheid alsnog boven komt, is van groot belang voor de nabestaanden van de slachtoffers. Eindelijk vinden ze gehoor en heel misschien zelfs nog een vorm van gerechtigheid. Bovenal heeft de waarheid over de Bende een bijzonder maatschappelijk belang. Wat we nu te weten komen (en zolang niet hebben mogen weten), roept dwingende, nieuwe vragen op. Dat deze daders altijd meer geïnteresseerd leken in bloedvergieten en paniek verspreiden dan in een buit, krijgt nu eindelijk de verklaring die sommigen al zoveel eerder gesuggereerd hebben.

Als bevestigd wordt dat leden van de vroegere Rijkswacht betrokken zijn bij deze seriële massamoord - 28 doden, tientallen gewonden - dan is dat een enorme schok voor de rechtsstaat. Zelfs al is het niet bepaald zo dat nooit iemand eerder aan dat spoor gedacht heeft. Integendeel. De suggestie dat de daders of medeplichtigen in die biotoop moesten gezocht worden, is bijna zo oud als de gewelddaden.

Als bevestigd wordt dat leden van de vroegere Rijkswacht betrokken zijn bij deze seriële massamoord dan is dat een enorme schok voor de rechtsstaat

Juist dat werpt ongemakkelijke vragen op. Hoe konden die zo vanzelfsprekende onderzoeksporen zo lang onbewandeld blijven? Uit incompetentie of kwade wil, of een combinatie van beide? Waarom namen rijkswachters de gedaante aan van meedogenloze killers? Uit eigen beweging, of omdat iemand hen daartoe de opdracht gegeven heeft?

Stilaan trekt de sluier op over de Loden Jaren Tachtig. Als bevestigd wordt wat nu naar boven komt over De Bende dan heeft dit land drie decennia geleden niet in de greep gezeten van een misdaadgolf, maar van terreur, in de beperkte zin van het woord. De meest hardnekkige terreur die dit land buiten oorlogstijd gekend heeft in zijn geschiedenis. Dit schijnt echt een poging geweest te zijn om de samenleving te ontwrichten en de rechtsstaat omver te werpen.

Dit schijnt echt een poging geweest te zijn om de samenleving te ontwrichten en de rechtsstaat omver te werpen

Politici van de huidige generatie staan dan ook voor de dwingende taak om te gaan waar hun voorgangers niet durfden of mochten gaan. Dat kan door de volledige waarheid aan het licht te brengen.

Laat het nieuws over de Bende een koelbloedige bezinning inluiden over het beleid vandaag. Het leger deels omvormen tot een Nationale Garde die in het binnenland zichtbaar aanwezig is om de orde te handhaven: hoe verleidelijk het idee ook lijkt, het is ooit geprobeerd en geëindigd in bloedige terreur.

Dat in de strijd tegen hedendaagse terreur veiligheidsdiensten meer armslag krijgen en controle over de bevolking, klinkt onvermijdelijk. Toch, zo ondervinden we nu met 35 jaar vertraging, blijft het van essentieel belang dat de democratische rechtsstaat altijd de controle over de controleurs behoudt.