Direct naar artikelinhoud
Media

Het is officieel: pulp verdringt steeds vaker het echte nieuws

De Facebookpagina van TrendNieuws, een van de sites die grossiert in pulpnieuws.Beeld rv

Berichten van obscure sites als Trendnieuws en Ongelooflijk trekken op Facebook meer aandacht dan de berichten van erkende Nederlandse nieuwsmerken als NOS.

Het is officieel: de pulp regeert. Berichten van obscure Nederlandse clickbaitsites met namen als Trendnieuws en Ongelooflijk krijgen op Facebook meer likes en reacties dan de berichten van erkende nieuwsmerken als de NOS, De Telegraaf en de Volkskrant. Een misstand, want terwijl nieuws van de reguliere media aan kwaliteitseisen voldoet, is zo'n controlemechanisme bij de pulpsites doorgaans afwezig.

Tot die conclusie komen Leidse wetenschappers in een omvangrijke analyse van ruim honderdduizend Facebook-berichten tussen 2013 en 2017. Liefst de helft van alle ruim tien miljoen Nederlandse Facebook-gebruikers deelde of likete in die periode wel eens een pulpbericht. Een op de drie liet er een opmerking achter. Berichten van 'gewone' media - van NRC tot GeenStijl - werden gemiddeld maar half zo vaak gedeeld als de snackberichtjes.

Het is officieel: pulp verdringt steeds vaker het echte nieuws
Beeld REUTERS

Lees ook:
Sterreporter verzint verhalen: “Ondanks twijfel rond zijn werk kon hij blijven schrijven. Pijnlijk”

De pulp bestaat vooral uit sensatiebeluste aandachttrekkertjes, slechts bedoeld om zoveel mogelijk kijkers en daardoor advertentie-inkomsten te krijgen: 'Dit is de beste manier om je autoruit binnen enkele seconden schoon te maken', 'Gezin redt prachtige octopus; de dag erna komen ze terug en geeft die hun een herinnering voor het leven.'

Lokaas

Zulke clickbait (letterlijk: lokaas voor muisklikken) is niet per se onjuist, maar vormt wel een achterdeur waarlangs ook nepnieuws kan binnenkomen: 'Paardenbloemthee honderd keer effectiever dan chemotherapie', 'Asielzoekers stalen puppy, stopten hem vol drugs en braken zijn benen'.

"Wat ons verbaast is hoe groot dit fenomeen is", zegt onderzoeker Peter Burger van het factcheckproject Nieuws-checkers. "Deze pulpsites genereren meer interactie dan de NOS. En op de stroom pulp drijven ook potentieel schadelijke berichten binnen, zoals misleidende gezondheidstips of kwaadaardige propaganda tegen bepaalde sociale groepen."

‘Wat ons verbaast, is hoe groot dit fenomeen is’
Peter BurgerNieuws-checkers

Achter de sites zitten zowel buitenlandse bedrijven als binnenlandse ondernemers. Die komen aan hun materiaal door bijvoorbeeld buitenlands sensatienieuws te vertalen, of video's van internet te plukken en die voorzien van een spannende kop en commentaar te posten. In andere gevallen haken de sites aan bij gewoon sensatienieuws.

Ironie

Opvallend is dat op de pulpsites erkende instellingen adverteren, zoals ministeries, KLM en ironisch genoeg zelfs nieuwsmerken als NRC en Vrij Nederland. "Die betalen zodoende mee aan deze bedrijfstak", aldus het team in een toelichting. De adverteerders weten overigens van niets, omdat ze adverteren via geautomatiseerde pakketten zoals Google Adsense.

Maar rare situaties geeft het wel: zo vond het team een advertentie van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek op een van de rommelsites. "Dat was wel erg ironisch", zegt Burger. Doel van het fonds is immers om de kwaliteit van de journalistiek te stimuleren.