Hoe het roken volledig van het ziekenhuisterrein verdween

De patiënt die pal voor een ziekenhuisingang in een badjas staat te roken is, zeker wanneer aan zo iemand ook een infuus vastzit, een bespottelijk en tragisch gezicht. Misschien kijken ze er daarom meestal zo boos bij.

Bij het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) kan dit sinds begin deze maand niet meer. Toen ging ook op het hele terrein buiten een rookverbod in, tot de uiterste rand van de parkeerplaats, waardoor mensen nu op het fietspad roken.

Woordvoerder Frits Mostert ('ex-roker, pijp nog wel') vindt het niet onlogisch dat ik aankondig het rookverbod te komen inspecteren. Zegt behulpzaam dat hij heeft 'horen fluisteren dat in het fietsenhok nog weleens een peuk wordt opgestoken'. Klopt, naast de ingang ligt een berg filters, alsof iemand net een autoasbak had leeggegooid.

Doen mensen dat eigenlijk nog, autoasbakken leeggooien? Mijn vader kettingrookte ze in een halve dag vol, gewoon gezellig met kinderen op de achterbank van de Peugeot, uiteraard. Hunter zonder filter. En toen ze die niet meer verkochten Caballero zonder filter.

Op zijn tweeënvijftigste kreeg hij te horen dat hij ongeneeslijke longkanker had en niet lang meer zou leven. De vraag was of hij nu moest stoppen met roken. Het antwoord van longarts en neuroloog: natuurlijk niet!

Achtentwintig jaar geleden. Artsen waren nog gewoon van mening dat 'het veranderen van levensgewoonten' wat overdreven was, 'in dit stadium'. Om de opkomende paniek te bezweren klopte mijn doodzieke vader meteen een Caballero uit zijn borstzakje en stak deze ter plekke op - ook dat kon nog - met een luid: 'Zo. Ik mag weer roken van de dokter.'

Toen de asbakken uit de ontmoetingsruimte aan het einde van de ziekenhuisgangen verdwenen, was hij al lang overleden. Ik rookte nog. Toen kwamen er speciale rookhokken, met afzuigers. Daarna werden die ook gesloten en moest iedereen naar buiten.

Nu kan het nergens meer.

Initiatiefnemer en internist-oncoloog Hiltje de Graaf zegt tijdens een korte pauze in het Medisch Centrum Leeuwarden te worden platgebeld door grote ziekenhuizen, die willen weten of het lukt met het verbod, want zij willen ook. 'Vroeger ging de huisarts over leefgewoonten', zegt Hiltje de Graaf. 'Maar steeds meer specialisten vinden het ook ónze verantwoordelijkheid.' Anderhalf jaar geleden was het Röpcke-Zweers Ziekenhuis in Hardenberg het eerste in Nederland met een algeheel rookverbod. Het blijft daar lastig handhaven, zei een woordvoerder laatst nog in Trouw.

Zelf ben ik eindelijk van de sigaret af. In Leeuwarden verwachtte ik een stille opstand van terminalen met paniek in de ogen en ik had bij voorbaat medelijden. En hoe verhield het rookverbod zich eigenlijk tot de vettigheid die ziekenhuisrestaurants ruimschoots verkopen? Dit met het oog op prioriteit nummer twee na roken van de nieuwe minister van Volksgezondheid, het verminderen van hart- en vaatziekten? Ze hadden al 'een voedingsconcept uitgerold', pareert Hiltje de Graaf: patiënten krijgen geen drie grote maar zes kleine maaltijden per dag, want dat is gezonder.

Ik had net vastgesteld dat de kroketten, friet en saucijzenbroodjes nog wel flink waren opgestapeld in het ziekenhuisrestaurant. 'Eten is een grijs gebied', zegt Hiltje de Graaf. 'Wie slank is, mag best een kroket.' Ik zag er obese mensen drie kroketten op een wit kadetje bestellen. 'De kantine is niet van het ziekenhuis', zegt De Graaf. Wel vond ze het een logische volgende stap, 'net als frietverkoop rond scholen'.

Patiënten krijgen zo nodig nicotinepleisters. Ook bezoekers leken het nieuwe rookverbod morrend tot creatief te aanvaarden: Frits van Dijk (71), die familie naar de specialist chauffeert, is van plan zo ín zijn auto op de parkeerplaats te gaan roken, 'daar kunnen ze toch moeilijk handhaven'.

En Monique da Cruz Carvaoho (24), die net als haar beide ouders net een maagverkleining heeft gekregen tegen haar morbide obesitas, vertelt dat ze weliswaar 'mindful' had leren eten van de diëtiste, maar dat ze als ze is opgeknapt toch wel weer denkt te roken, bij het uitgaan. Je moet wát.

Ziekenhuisportier Albert de Vries (64) rookte zelf dertig jaar, onderging twee hartoperaties, maar stopte pas echt toen zijn vrouw kanker kreeg. Als frontsoldaat aan de voordeur vallen de reacties op het rookverbod hem mee: iedereen maakt desgevraagd braaf zijn sigaret uit, nog geen agressie: 'Het is nu wel even moeilijk, maar over een paar jaar is het normaal.'

Klopt.