ANALYSE. Elk jaar sterven 31.000 mensen aan hart- en vaatziekten

Vandaag start de 39ste Week van het Hart, waarmee de Cardiologische Liga naar buiten treedt. “We houden deze week een nationale sensibiliseringsactie rond preventie van hart- en vaatziekten”, zegt dr. Freddy Van de Casseye, algemeen directeur van de Belgische Cardiologische Liga, “want aandoeningen aan het hart, de hersenen en de bloedvaten zijn de belangrijkste doodsoorzaak in België.”

Hebben we een Week van het Hart nodig, dokter?

Wij denken van wel. Jaarlijks sterven in België 31.000 mensen aan hart- en vaatziekten, of honderd mensen per dag. 28.000 anderen sterven jaarlijks aan kanker. Die ziekte is emotioneler, ze zwakt je algemene toestand erg af, met zeer extreme behandelingen en moeilijke prognoses. Ik heb patiënten al horen zeggen: ‘liever een goei hartinfarct dan een kanker’. Toen ik een patiënt vroeg om het iets soberder te doen of hij zou de volgende tien jaar niet halen, zei die: ‘Zal wel. Ik profiteer nu het nog kan’.

En dus preventie. Die campagne is erg breed, van vaataandoeningen over het hart tot herseninfarcten.

Het gaat hier over hart- en vaatziekten. Arteriosclerose of verkalkte bloedvaten kunnen optreden in de kransslagaders rond het hart, in de bloedvaten die naar de hersenen gaan en in de perifere vaten, die van de benen en voeten. Maar de risico’s zijn drie keer dezelfde en de preventie ook. Verkalking groeit over een periode van twintig tot dertig jaar, een mens heeft dat niet door. Maar zeer langzaam kunnen vetten en kalk het bloedvat vernauwen tot uiteindelijk een bloedklonter blijft steken.

(Lees verder onder de afbeelding die u hier in ware grootte kan bekijken)

Dat dichtslibben van bloedvaten gebeurt niet van slag op keer.

Neen, dat is het juist. Dat duurt jaren en start met het ouder worden. De risico’s die meespelen zijn hoge bloeddruk, een verhoogde cholesterol en zwaarlijvigheid. Een mens voelt dat niet. Dat kan tien tot twintig jaar goed gaan, zonder dat je iets voelt. Rook je ook, dan verhoogt het risico nog. En plots ben je, zonder het te weten, een hoog risico geworden.

Hoe kan je er dan gepast op inspelen?

Wel, omdat je niets voelt, willen wij meten. Want meten is weten. Wat kunnen we meten: de bloeddruk, de slechte cholesterol, het gewicht, de taille-omtrek. Het buikje is een symptoom van suikerziekte, van te veel cholesterol en zelfs van een hoge bloeddruk. Ook roken en een familiale voorgeschiedenis van infarcten zijn risicofactoren. Maar goed, de huisarts kan deze risico’s goed inschatten na een kleine prik en een bloedonderzoek.

Meten is weten, zegt u? Is intussen niet ongeveer alles bekend?

Spijtig genoeg niet. Wist u dat 2,5 miljoen mensen lijden aan een hoge bloeddruk? De helft wéét dat ook. Maar amper de helft daarvan, nog 650.000 patiënten, wordt behandeld tegen deze silent killer. Vier miljoen Belgen hebben hun cholesterol nog nooit laten meten. 650.000 Belgen hebben een gevaarlijke suikerziekte, maar amper 300.000 van hen wéét het ook.

Wat kunnen we doen aan om hart- en vaatziekten te voorkomen?

Veel risico’s zijn gebonden aan de levensstijl: te hoge suikers, een hoge bloeddruk of te veel cholesterol. Daaraan kan je zelf verhelpen. We raden aan om dertig minuten per dag te wandelen. Zelfs drie maal tien minuten is oké. Tegelijk uw gewicht in de gaten houden en uw eigen zwakke punten kennen. Zelfs hartpatiënten moeten we daarop wijzen. 40% van de patiënten gaat binnen drie maanden weer roken, ook al overleefden ze een hartaanval. En 30% neemt zijn medicatie niet na een hartaanval.

U wilt mensen een geweten schoppen?

Ja, want als we het hebben over de beweging van patiënten na een hartaanval, dan zijn de cijfers dramatisch en dichtbij de nul.

Kan je symptomen van hart- en vaataandoeningen herkennen?

Bij een hartaanval voelen patiënten een aanhoudende, drukkende pijn op de borstkas die eventueel uitstraalt naar de hals, de rug, de kaak. Ze hebben pijn of hinder in de linkerschouder of linkerarm, zijn kortademig bij de minste inspanning, intens vermoeid en voelen zich benauwd, misselijk en gaan eventueel braken.

Bij een hersenaandoening kan je het letterwoord FAST gebruiken. De symptomen zijn een scheefgezakte mond (F van Face), het niet kunnen bewegen van een arm of een been (A van Arm), moeilijk of verward spreken (S van Speak). De vierde factor is tijd (T van Tijd). Die is heel belangrijk, want bij behandeling binnen drie uur is de kans op herstel groter. Je komt liever te vroeg naar de spoed dan te laat.

Aandoeningen aan de perifere vaten komen minder voor. Etalagebenen zijn het opvallendste symptoom: mensen hebben bij het stappen een ondraaglijke pijn in de kuiten. Daarom stoppen ze vaak om die te laten wegebben. Een etalage biedt een goed excuus om even te stoppen en even niet aan die pijn te denken. Maar de risico’s zijn groot: amputatie of zelfs de dood. Ook hier weer is tabak een grote oorzaak. En het blijft een aandachtspunt, want 2,8 miljoen Belgen rookt.