Direct naar artikelinhoud

NAM, staat en Groningen blijven naar elkaar wijzen - waar blijft schaderegeling?

Waarom is er nog geen nieuwe schaderegeling voor Groningen? Vanavond debatteert de Tweede Kamer hierover. Na eerst naar de regio gewezen te hebben, weet premier Rutte de vertraging zondag aan de lange kabinetsformatie. Opvallend, want eerder noemde hij dat zelf nog 'staatsrechtelijk geleuter'.

Rutte wijt de vertraging aan de lange kabinetsformatie
Beeld anp

Groningen was vorige week amper bekomen van de zwaarste aardbeving in vijf jaar, of het zwartepieten leek begonnen. De aardbeving bij Zeerijp - 2900 schademeldingen inmiddels, boven op de 4500 onbehandelde claims die al op de plank lagen - maakt het uitblijven van een nieuwe schaderegeling nijpend.

Dat erkende ook premier Mark Rutte vrijdag tijdens zijn wekelijkse persconferentie. 'Het is klip en klaar dat de mensen in Groningen het recht hebben op compensatie van hun schade. Het is niet alleen een zaak van de rijksoverheid, maar ook van regionale partijen.'

Die toevoeging schoot Groningen in het verkeerde keelgat: kreeg het aardbevingsgebied nu de schuld van de impasse? Rutte moest niet 'jokken', twitterde provinciebestuurder Eelco Eikenaar (SP). De provincie, gemeenten en belangenorganisaties hadden 'maandenlang tegen glazig kijkende ambtenaren van Economische Zaken aan zitten kijken'.

Het Groninger Gasberaad had al de vrees uitgesproken dat 'Zeerijp' zou worden aangegrepen om de regio het mes op de keel te zetten en te dwingen tot concessies. Eikenaar: 'Het lijkt alsof de minister-president vooral geïnteresseerd is in niet de schuld te krijgen van maandenlange stilstand in plaats van in het bieden van een oplossing.'

Rutte wijt de vertraging aan de lange kabinetsformatie
Beeld de Volkskrant

Rutte: lange kabinetsformatie

Rutte bond snel in, zondagmiddag bij Buitenhof. 'De vertraging komt niet door Groningen.' Het lag aan de historische lange kabinetsformatie. 'Binnen een paar weken' moet er volgens de premier een nieuwe schaderegeling zijn.

De timing was inderdaad ongelukkig, toen Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders op 31 maart vorig jaar - twee weken na de Tweede Kamerverkiezingen - bekendmaakte dat de Nederlandse Aardolie Maatschappij zich per direct terugtrok uit de schadeafwikkeling. Binnen drie maanden zou er een nieuwe schaderegeling liggen.

Dat de formatie zeven maanden zou slepen, was onvoorzien. Groningen kreeg een paar mooie nieuwe schoenen zonder NAM-logo beloofd, maar de oude verdwenen al in de prullenbak. Daarom lopen de Groningers met bevingschade nu al bijna een jaar op blote voeten.

Toch wekt Ruttes verklaring bevreemding. Demissionair minister Henk Kamp stuurde de Kamer namelijk al in april een brief met suggesties voor een nieuw - uitgekleed - protocol, die hij na kritiek uit de regio pardoes weer introk. Er werd in die periode koortsachtig overlegd, zeggen betrokkenen.

Rutte zei bovendien zelf in juni op bezoek in Appingedam dat de demissionaire status van het kabinet geen belemmering vormde. 'Staatsrechtelijk geleuter', aldus de premier toen. 'We kunnen gewoon besluiten blijven nemen hoor. Als Groningen iets nodig heeft waar wij achter staan, dan krijgt het dat.'

'Het is klip en klaar dat de mensen in Groningen het recht hebben op compensatie van hun schade.'Beeld anp

Groningen: het gaat nog steeds om geld

'Waar wij achter staan' - daarin zit de crux. Want er zijn wel degelijk belangentegenstellingen tussen Groningen, de NAM en de staat. Uiteindelijk gaat het om hoe ruimhartig schade wordt vergoed - en dus over geld.

Over een paar zaken zijn partijen het eens. Schadeafhandeling moet onafhankelijk van de NAM. Er komt een schadefonds bij de overheid, belooft het regeerakkoord. Zo hoeven gedupeerden niet zelf bij de schadeveroorzaker te claimen. En het moet eenvoudiger. Het oude schadecircus met inspecties, contrainspecties en arbiters werkte geldverslindend en frustratieverhogend.

Toen nieuwe voorstellen uit Den Haag uitbleven, timmerde de regio zelf in oktober maar een conceptprotocol in elkaar. Na een beving wordt ervan uitgegaan dat schade het gevolg is van die beving. Daarbij geldt geen geografische beperking. De overheid moet garant staan. Wie de rekening uiteindelijk betaalt, moeten staat en NAM maar uitvechten.

Het schadefonds wordt gevuld door NAM. 'Als billijk en eerlijk vastgesteld wordt dat schade te maken heeft met gaswinning, dan betalen wij', zei NAM-directeur Schotman eerder tegen de Volkskrant. Bij twijfel staat dat op gespannen voet met de door Groningers gewenste ruimhartigheid. Met de methodiek die NAM voorstaat, van ingenieursbureau Witteveen + Bos, werden bovendien vorig jaar nog 1600 claims uit het buitengebied afgedaan als 'niet-aardbevingsgerelateerd'. Voor nieuw gesteggel wordt gevreesd.

Als NAM geen blanco cheque uitschrijft, is de rest van de rekening voor minister van Financiën Wopke Hoekstra. Redelijk wellicht, na de miljarden die het Groningse gas hebben opgebracht. Anders dan Rutte bij Buitenhof beweerde, moet hij dus wel degelijk onderhandelen met het gasbedrijf.


Wie bepaalt nu wie compensatie krijgt?

Als exploitant is en blijft de Nederlandse Aardolie Maatschappij financieel aansprakelijk voor schade als gevolg van gaswinning in Groningen. Dat staat in het Burgerlijk Wetboek. Maar om te voorkomen dat alle individuele gedupeerden naar de rechter moeten voor erkenning, is er een schaderegeling waarin staat wie voor compensatie in aanmerking komt en op welke manier dat door wie wordt vastgesteld.

In de oude situatie werden schademeldingen beoordeeld door het Centrum Veilig Wonen, dat werkte in opdracht van de NAM. In de nieuwe situatie moeten claims afgehandeld worden door het nog op te richten onafhankelijke Instituut Mijnbouwschade, onder de vleugels van Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders. Maar hoe precies - daarover hebben de partijen nog geen overeenstemming bereikt.


Als de Groningse gaskraan morgen dichtgaat, dan...

Na de zwaarste aardbeving in Groningen in vijf jaar klinkt de roep om het dichtdraaien van de gaskraan weer luid en zegt ook minister Wiebes: 'Nederland moet van het gas af'. Wat zou het betekenen als dat per direct gebeurt? (+)

Na de zware aardbeving in Huizinge van 2012 miste de overheid vijf jaar lang de wil om het gaswinningsdossier op te lossen. Maar sinds maandag ziet correspondent Jurre van den Berg een omslag. (+)

Het epicentrum van de aardbeving die Groningen gisteren opschrikte, lag bij Zeerijp in de gemeente Loppersum. Juist in dat gebied is de gaswinning helemaal stilgelegd. Läslo Evers van de vakgroep seismologie van het KNMI legt uit hoe het kan dat hier toch weer een beving plaatsvond. (+)

De aardbeving bij Huizinge was met een kracht van 3,6 de zwaarste klap tot op heden en maakte van een lot uit de loterij een veiligheidsprobleem. Vorige week maandag werd Groningen opnieuw opgeschrikt door een grote beving. In augustus vorig jaar, vijf jaar na de eerste beving, maakten we al de balans op.