‘Pensioenfondsen doen te weinig tegen dwangarbeid’

Utrecht

U concludeert dat het thema dwangarbeid weliswaar belangrijk is voor pensioenfondsen ...

‘Meer dan de helft van de veertig grootste pensioenfondsen zegt het onderwerp dwangarbeid mee te ­wegen in hun duurzame beleggingsbeleid. Ze laten weten dat het een ­reden kan zijn om niet te beleggen in bedrijven of om er een dialoog mee te beginnen.’

... maar dat ze er vervolgens weinig mee doen.

‘We weten het simpelweg niet. Er zijn nauwelijks voorbeelden van fondsen die bedrijven aanspreken op dwangarbeid omdat de onderzochte pensioenfondsen niet specifiek rapporteren over hun inspanningen op dit gebied. Meestal valt het onder het thema arbeidsrechten, waar ook ­zaken onder vallen zoals arbeids­omstandigheden, een behoorlijk loon en recht op vakbondsvrijheid. Als pensioenfondsen wel zouden ­rapporteren over dwangarbeid ­zouden ze meer invloed kunnen ­uitoefenen.’

Hoe groot is het probleem?

‘De International Labour Organisation schat dat 25 miljoen mensen ­onder dwang werk verrichten. Dwangarbeid is lastig op te sporen, doordat die op allerlei manieren wordt verhuld. Denk aan migranten van wie het paspoort wordt afge­nomen. Zelfs voor een bedrijf zoals Tony’s Chocolonely is het moeilijk te garanderen dat alle cacao is geoogst zonder de inzet van slaven. Vormen van slavernij komen vooral voor in arbeidsintensieve sectoren zoals landbouw, detailhandel, textiel­industrie en mijnbouw.’

Hoe kunnen pensioenfondsen iets ondernemen tegen dwangarbeid als die zo moeilijk te traceren is?

‘Pensioenfondsen kunnen als aandeelhouders meer openheid eisen van bedrijven over de manier waarop die bij hun toeleveranciers contro­leren op arbeidsomstandigheden. Nu is dat vaak alleen bij de directe toe­leveranciers.

Bedrijven moeten verder in de keten ook zicht krijgen op schendingen van mensenrechten.’

Waarom doen pensioenfondsen nog zo weinig?

‘Veel pensioenfondsen noemen gebrek aan informatie als belangrijkste reden. Maar er is bij vakbonden en ngo’s veel kennis over dwangarbeid. Daar kunnen pensioenbeleggers meer gebruik van maken. Een andere informatiebron zijn de arbeiders zelf. Die kunnen via een app genaamd Ulula schendingen van arbeidsrechten melden.’

Een paar fondsen geven het goede voorbeeld. Zo gaat het pensioenfonds voor de schoonmaakbranche, BPF Schoonmaak, in gesprek met een ­bedrijf zodra het vermoeden bestaat dat bij toeleveranciers sprake is van dwangarbeid. Wordt er vervolgens geen werk van gemaakt, dan is een uiterste maatregel de verkoop van beleggingen. Dat werkt, stelt het fonds. Ook agrarisch bedrijf Wilmar, dat onder vuur ligt vanwege de arbeidsomstandigheden op palmolieplantages, heeft maatregelen genomen. Er is een klach­tencommissie in het leven geroepen en er komen kluisjes waar arbeiders hun paspoort kunnen bewaren.

Doen andere landen iets aan problematiek rondom dwangarbeid?

‘In het Verenigd Koninkrijk bestaat sinds 2014 de Modern Slavery Act. Die verplicht grotere bedrijven te rapporteren over hun beleid om dwangarbeid te voorkomen. Hierdoor is er veel meer aandacht gekomen voor dit onderwerp in Groot-Brittannië en weten beleggers meer over het beleid van Britse bedrijven.’

Moeten pensioenfondsen bedrijven die betrokken zijn bij dwangarbeid boycotten of met die ondernemingen gaan praten?

‘Wij hebben de voorkeur voor een dialoog. Dan heb je meer invloed als belegger. Het is wel zaak dat het pensioenfonds een einddatum vaststelt. Als een bedrijf na bijvoorbeeld drie jaar nog steeds onvoldoende heeft gedaan, moeten de aandelen worden verkocht.’ <