Trump stuurt aan op complete handelsoorlog

De wereldeconomie zit op een gunstige golf, en Europa surft gretig mee. Het grensoverschrijdende goederen- en dienstenvervoer nam vorig jaar met 4,5 procent toe, twee keer zoveel als gemiddeld in de zes jaar daarvoor. 

Maar aan de horizon naderen razendsnel onweerswolken, in de vorm van een almaar agressiever protectionisme van de Verenigde Staten.

"Met zijn 'America First'-benadering heeft president Trump de vrijhandel afgewezen, en die politiek zal wereldwijd de toon zetten. Het idee om binnenlandse industrieën af te schermen van buitenlandse concurrentie wint duidelijk aan kracht", stelt Keith Wade van de vermogensbeheerder Schroders. "Dit zal de wereldeconomie doen struikelen."

Importmuur

De Amerikaanse handelsminister Wilbur Ross denkt hardop over een importmuur van ten minste 24 procent voor staal en bijna 8 procent voor aluminium uit het buitenland. 

Nog maar eind vorige week dreigde de VS met strafheffingen voor handelspartners die zelf hoge invoertarieven hanteren, zoals China, Zuid-Korea en Duitsland. De eerste twee kregen recentelijk beperkingen opgelegd op de export van wasmachines, flatscreens en zonnepanelen naar de VS. 

Met vergelijkbare maatregelen tegen staal en aluminium vindt de VS niet alleen China tegenover zich, maar ook de Europese Unie.

De VS is momenteel de grootste importeur van staal ter wereld. Ross gaf meteen na zijn uitlatingen aan "dat het hem niet zou verbazen" als andere landen met reacties zouden komen. Zulke duidelijke aanwijzingen dat de Amerikaanse regering de daad bij woord gaat voegen, waren er volgens kenners echter nog niet.

Het vervolg laat zich raden: de weg naar een complete handelsoorlog ligt open. China vindt dat de Amerikanen sowieso al excessief bezig zijn met het beschermen van de eigen industrie. "Als de uiteindelijke beslissing China's belangen raakt, zal China zeker de nodige maatregelen nemen om zijn eigen rechten te beschermen", verklaarde Wang Hejun van het Chinese ministerie van Handel.

De Chinezen zijn zelf ook omstreden in de kwestie, aangezien de door de staat gefinancierde Chinese staalsector volgens veel buitenlandse rivalen een oneerlijke concurrent is. 

De Europese Unie beschuldigde Chinese staalbedrijven er eerder ook al van dat ze hun producten tegen zeer lage prijzen op de Europese markt dumpen, met nadelige gevolgen voor Europese staalfabrikanten als ArcelorMittal en Aperam. Het zette ook Brussel ertoe aan hogere importheffingen in het vooruitzicht te stellen.

IJskoude realpolitik

De ingeslagen weg leidt volgens Glenn Rayp, professor internationale handel aan de UGent, tot een toenemende onzekerheid voor de wereldeconomie. "Maar een nog groter gevaar dan de agressieve verklaringen en maatregelen vanuit de VS is het lamleggen van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). De arbitragerechtbank van de WTO is een beetje de internationale scheidsrechter in handelsconflicten", legt Rayp uit. 

"Maar juist dit orgaan wordt door Trump lamgelegd. Hij houdt de benoeming van nieuwe rechters tegen, waardoor er onvoldoende rechters zijn die nog uitspraken kunnen doen. Dit is een heel andere institutionele context, waardoor Europa en China moeten kiezen tussen de pest en de cholera", schetst Rayp. "Ofwel onderga je zwijgend de handelsoorlog die Trump ontketent, waarbij hij wint. Ofwel reageer je door zelf ook een handelsbarrière op te werpen, wat Trump net munitie geeft om zijn handelsoorlog te rechtvaardigen."

IJskoude realpolitik, die snel kan escaleren. Rayp: "In het verleden, onder Bush junior, waren er ook al handelsbeperkingen. Daarbij kwam het tot een vergelijk via de WTO. En dat is net het perverse van het Trump-systeem. Zonder zelf uit de WTO te stappen, stelt hij de organisatie buiten werking." 

Half april zou Trump naar buiten komen met de effectieve besluiten die Ross uitwerkt. Een externe scheidsrechter om hem tot de orde te roepen is er momenteel niet.