Minister-president Geert Bourgeois opent maandag het politieke jaar: “Vlaanderen móét ambitieus zijn”

U bent net terug van een lezing aan de Université Catholique de Louvain. Hoe was de opening aan UCL?

Geert Bourgeois: Woelig.

Elio Di Rupo (PS), Paul Magnette (PS) en Rudy Demotte (PS) zijn u voorgegaan. Bent u de eerste Vlaming die het academiejaar daar opent?

Ja, ze hebben me gevraagd en ik voelde me wel geflatteerd. Ik heb de jongeren uitgelegd dat ik een Vlaams-nationalist ben, maar ook dat de Fransen veel nationalistischer zijn dan wij. In elke kiescampagne scanderen ze daar Vive la République! Vive la France! Als ik zoiets zou roepen over Vlaanderen, zouden jullie daar in blokletters over schrijven. Alleen noemen ze dat nationalisme daar patriottisme. Ik noem mezelf ook een Vlaams patriot, al lang. Omdat ik weet dat nationalisme een negatieve connotatie heeft.

Ze waren precies niet helemaal mee met uw patriottisme dan? Of u wilde provoceren?

Ik wilde wel een dialoog uitlokken. Maar dan begonnen ze iets te roepen over Theo Francken.

Francken is in Wallonië toch populairder dan premier Michel?

Dat is net het paradoxale. De meerderheid was zoals altijd stil, een kleine minderheid was luidruchtig. Maar ik denk dat ze de roepers hadden wijsgemaakt dat er een fascist kwam spreken.

Hoe is de sfeer in de regering? Zoals op het federale niveau?

Ik heb al verschillende regeringen meegemaakt, dit is die met de beste sfeer. We zijn wel concullega’s, aan het einde van de rit gaan we allemaal voor dezelfde kiezers. Want politiek is een zero-sum-game (het verlies van de ene is de winst van de andere, red.). Als minister-president waak ik er wel over dat elke partij aan haar trekken komt. Ik kan als minister-president iets meer boven de mêlee staan dan een partijvoorzitter.

Maandag opent u het parlementaire jaar. Wat staat er dit jaar op het programma?

We hebben twee grote speerpunten: onderzoek en ontwikkeling, en welzijn. Die krijgen tegen 2019 elk een half miljard meer dan in 2014. Oosterweel kost, gespreid in de tijd, 3,5 miljard plus 1,25 miljard voor de overkapping (dat heeft de Vlaamse regering voorlopig al gereserveerd, als de volledige Ring overkapt wordt, kost dat 9 miljard, red.). We hebben wel aan Europa gevraagd of we dit buiten de begrotingsdoelstelling mogen houden. Daarover heb ik al gepraat met commissievoorzitter Juncker, met vicevoorzitter Frans Timmermans en met iedereen die er op Europees niveau toe doet. Maar Europa wil echt dat we dit afschrijven tijdens de jaren dat we bouwen, terwijl we toch twintig jaar nodig hebben om het af te betalen. De enige opening die ik nog zie, is om in het kader van het totale Belgische investeringspact waar Michel mee bezig is, naar Europa te trekken. Er bestaat namelijk een verordening die afwijkingen toestaat voor grote, duurzame, eenmalige en groeibevorderende investeringen, maar alleen voor landen met een zeer kleine of negatieve groei. Landen uit het noorden, zoals Duitsland, zijn er als de dood voor dat zuiderse landen dit zouden gebruiken voor hun gewone investeringen.

Wat mogen we alvast verwachten voor dat half miljard aan onderzoek & ontwikkeling?

Innovatie is voor ons echt belangrijk en we hebben in Vlaanderen ook echt wel de wereldtop in huis. Ik denk daarbij aan Imec in Leuven met 3.500 onderzoekers, de campus biotechnologie van VIB in Zwijnaarde, Vito in Mol en Flanders Make in Lommel. Vandaar ook dat we inzetten op de STEM-opleidingen (wetenschappen, wiskunde, technologie).

Ik pleit tegelijkertijd ook voor meer circulaire economie. In ons nieuwe Herman Teirlinck-gebouw in Brussel-Noord staan bijvoorbeeld allemaal gerecycleerde kantoormeubels die er gloednieuw uitzien. Jammer genoeg houdt zich daar maar één bedrijf mee bezig. Ook in de steden zou je meer ambachtelijke bedrijven moeten hebben die bijvoorbeeld je smartphone of je koelkast herstellen zodat je niet bij het minste defect een nieuwe moet kopen. De OESO heeft berekend dat 7,1% van de jobs in België verdwijnt en dat een goede 20% van de jobs verandert. Denk maar aan de taxibedrijven zonder taxi’s zoals Uber en aan Airbnb. Daarom moeten we blijven inzetten op vernieuwing.

Dat zijn de goede zaken. En de problemen die op uw tafel liggen?

Mobiliteit is een probleem. Op Radio 1 hoor je ook elke dag hetzelfde refreintje, over dezelfde file. De OESO zegt ook dat onze 15-jarigen de minste ambitie hebben van vrijwel alle Europeanen. De zesjescultuur (wanneer het minimaal benodigde resultaat wordt beoogd, red.) rukt op, zegt OESO- onderwijsexpert Dirk Vandamme. En ik deel zijn zorg. Noem me gerust conservatief, maar dat was in mijn tijd anders. Wij mogen en moeten ambitieus zijn.

Een ander probleem is integratie. In mijn ideale wereld hebben we een inclusieve samenleving waar geen discriminatie bestaat.

Vindt u de integratie dan mislukt?

Ik vind in elk geval dat we wat assertiviteit missen. We moeten tegen de nieuwkomers zeggen: je bent welkom, je hebt je eigen identiteit, je eigen privécultuur, die moet je niet achterlaten als je het land binnenkomt, maar voor een gedeelde samenleving moet je wel de waarden van de verlichting aanvaarden. Gelijkheid man-vrouw, scheiding van kerk en staat, meerdere levensbeschouwingen … Daar gaan we geen millimeter op toegeven.

Toch willen jullie geen extra moskeeën erkennen, ook al liggen er tientallen dossiers klaar. Als jullie subsidiëren, dan kunnen jullie toch ook beter controleren?

Ik begrijp uw punt, maar je hebt ook veel moskeeën die geen erkenning aanvragen. Langs de andere kant: kijk naar Beringen, een erkende moskee waar collega Homans toch de erkenning van moest intrekken.

Maar dat is geen antwoord op onze vraag. Doet minister Liesbeth Homans (N-VA) dat alleen maar om stemmen te ronselen? Want het intrekken van die erkenning maakt toch niet veel indruk op de moskeeën die Erdogan hier financiert, dan betalen ze hun werking wel zelf. Wat doet u dan?

Theo Francken weigert al de visa voor imams van niet-erkende moskeeën. Wat we dringend nodig hebben, is imams die hier zijn opgegroeid, zoals Khalid Benhaddou, een fantastische man, maar een uitzondering. Je kunt hen alleen maar erkennen als ze voldoen aan de voorwaarden. Turkije is van een lekenstaat geëvolueerd naar een totaal andere staat. Eenzelfde probleem doet zich voor met de salafistische imams betaald door Saudi-Arabië. Liesbeth Homans heeft gelijk om daar zeer voorzichtig in te zijn.

Wat is het verschil tussen de moskee van Beringen en de rest van de Diyanet, het Presidium voor Godsdienstzaken?

De rapporten van de Staatsveiligheid. Ook voor de erkenning is concretere informatie nodig van Staatsveiligheid. Vaak is die vaag. Ze doen wat ze kunnen, maar ze zijn ook onderbemand.

Controleer dan de geldstromen.

Een goed idee, maar dat is een federale bevoegdheid. De andere partijen hebben zich trouwens bij de beslissing van Homans aangesloten.

Een ander dossier dat nu op tafel ligt: Schauvliege wil dat mensen die niet meer op hun grond kunnen bouwen door het bosdecreet of de betonstop voor 100% vergoed worden tegen de huidige waarde in plaats van voor 80% van de oude waarde plus index. En u?

Ik weet niet waar dat woord betonstop vandaan komt. Want dat klopt niet. Er zal nog gebouwd kunnen worden, maar er zal niet meer elke dag 6 hectare ruimte ingenomen worden zoals nu. We zijn – na Malta, dat op een rots ligt – het meest verharde land van Europa. We hebben door die lintbebouwing veel fietsongevallen, veel kosten voor infrastructuur, veel files ... We zullen iets hoger en dichter bij elkaar bouwen, zodat er ook meer ruimte is voor groen. De mensen die hun grond verliezen, moeten we verder correct vergoeden.

Dus voor de volle 100%?

Jazeker. Dat kost veel geld, maar we moeten dat planmatig aanpakken en in de tijd spreiden. We zullen moeten zien hoe we dat betaalbaar houden.

Kunnen die zogenaamde planbaten voor wie winst maakt met zijn grond dan ook niet hoger zijn dan de maximale 50% zoals nu vooropgesteld? Anders draait de belastingbetaler op voor dat verschil.

Dat dossier moet nog op de regeringstafel komen. Dus kan ik daar nu verder niet veel over zeggen.

Laten we het hebben over de verkiezingen: in de laatste peiling scoren jullie een zeer comfortabele 30%. Kan het vanaf nu alleen maar bergaf gaan?

Ik blijf heel rustig onder zowel goede als slechte peilingen. Ik ben op een leeftijd gekomen dat ik het wat minder hijgerig bekijk. Ik kijk wel nog naar tendensen. Uit onderzoek van professor Swyngedouw van de KU Leuven blijkt dat wij dé volkspartij zijn. We gaan door alle zuilen, door alle groepen. We zetten in op economische welvaart, op veiligheid en op identiteit.

Dat is wat jullie voorzitter heeft gezegd en waarvan Vlaams Belang en Vuye zich afvragen waar die V naar toe is. Maar we hebben iets anders gehoord in uw 11 juli-speech. Als we uw carrière bekijken, dan hebt u altijd wel principieel gereageerd wanneer de V in gevaar was. U bent uit de Volksunie gestapt, uit het kartel met CD&V …

Ik wil u geruststellen, die V is niet weg. Die blijft topprioriteit. Bart De Wever heeft gezegd dat de beste manier om een zelfstandig Vlaanderen te realiseren, het confederalisme is. Dat blijft onze topprioriteit.

Maar hij zegt ook dat hij het confederalisme niet zelf in handen heeft.

We gaan de avond van de verkiezingen zien wat we kunnen doen. In 2014 stonden we heel alleen voor een bijkomende staatshervorming. De keer daarvoor kwam zelfs Groen met de eis om Brussel-Halle-Vilvoorde te splitsen. Maar in dit land heb je een tweederdemeerderheid én een meerderheid in elke taalgroep nodig.

Dus de strategie is eerst zo groot mogelijk zijn?

Elke partij gaat naar de kiezer met de strategie om zo veel mogelijk stemmen te halen. En later zien we wat we kunnen waarmaken.

Iets heel anders: de Vlaamse uitgevers hebben een open brief geschreven naar Sven Gatz over de beheersovereenkomst met de VRT. Daar staat duidelijk in dat de VRT wel een audiovisuele website mag uitbouwen ondersteund met wat tekst, maar nu ziet die website er uit als een online krant. Wat vindt u daarvan?

We zullen eerst bekijken wat u geschreven hebt en dan is het in de eerste plaats aan collega Gatz om zich daarover uit te spreken. Maar ik kan nu al duidelijk stellen dat de beheersovereenkomst uiteraard moet worden nageleefd, al gaan we ook niet vitten over elk klein detail.