Waarom kost de ene kerstbal 1 euro en de andere 150 euro?
De prijs van een kerstbal wordt vooral bepaald door het materiaal, de herkomst en het productieproces. Een set simpele plastic kerstballen koop je al voor een paar euro. De glazen en fijn gedecoreerde exemplaren kosten dan weer een stuk meer. Die zijn handgeschilderd en worden met de mond geblazen in Oost-Europa. "In zo een bal kruipt intensieve arbeid onder zware omstandigheden. Dan is 25 euro per stuk nog niet eens zoveel geld", vindt Arend Vandevelde van kerstdecoratiewinkel Royal Things.
Xavier Taveirne is jouw consumentenman. Hij presenteert elke werkdag tussen 9 uur en 10 uur 'WinWin' op Radio2. Heb je een vraag, tip of probleem? Mail naar winwin@radio2.be.
Het prijskaartje van een kerstbal kan heel erg verschillen. In de supermarkt of winkelketens voor woondecoratie kan je al een dozijn ballen kopen voor een paar euro. Ga je graag kerstshoppen in tuincentra of boetieks, dan betaal je doorgaans al wat meer. En dan heb je nog de echte speciaalzaken in kerstdecoratie. Daar tel je makkelijk een paar tientallen euro's neer per kerstbal.
Maar hoe komt dat nu? Het grote prijsverschil is vooral te wijten aan het materiaal, het productieproces en de herkomst van de kerstballen. Dat zegt Arend Vandevelde van kerstdecoratiewinkel Royal Things in Kortenberg. "De goedkopere plastic exemplaren worden machinaal in Azië gemaakt. De duurdere kerststukken zijn van glas. Ze worden nog steeds met de mond geblazen en met de hand versierd in landen zoals Polen en Tsjechië."
Ambacht in Tsjechië en Polen
De expert kerstdecoratie laat elk jaar een nieuwe collectie kerstballen maken in Polen en houdt tijdens dat proces nauw contact met de ateliers ter plaatse. "Wij bestellen op maat, kiezen zelf onze kleuren en patronen. We bezochten op 3 dagen tijd een stuk of 10 producenten. Die waren allemaal redelijk dicht bij elkaar gelegen. Er zijn er dus nog best veel. Het zijn ook niet echt fabrieken, maar eerder ateliers."
Kerstballen maken is in een aantal Oost-Europese landen echt nog een ambacht. "Vaak in familieverband, met elk hun eigen decoratie als specialiteit, meestal geïnspireerd op de christelijke traditie, zoals bijvoorbeeld kruisen of gespen met een gezicht."
Polen is een echt kerstballenland, met overal ateliers van glasblazers. "Elke bal wordt er nog met de hand beschilderd, laag na laag. Daarna komen er glitters op een lijmlaag. Tot slot wordt het bovenstukje met een glassnijder afgesneden om het pinnetje erin te kunnen stoppen."
De prijzen van onze kerstballen variëren tussen de 20 en 30 euro per stuk, met uitschieters tot 150 euro
"Maar de werkomstandigheden zijn vaak lastig voor die arbeiders en ook niet zonder risico voor de gezondheid. In zo een bal kruipt veel intensieve arbeid onder zware en ongezonde omstandigheden, vooral door de glasbranders en de verfbaden. Dan is 25 euro per stuk voor een kerstbal nog niet eens zoveel geld."
Het ambacht van kerstballenmaker is daarom een uitstervend ras, vreest Vandevelde. "Het is niet alleen zware arbeid, maar het vraagt ook een lange opleiding van 3 tot 7 jaar. Helaas verdient een kerstballenmaker er hetzelfde loon als bijvoorbeeld een vrachtwagenchauffeur. Maar een opleiding tot chauffeur is sneller afgerond én het is minder lastig werken dan in een kerstballenatelier. Het ambacht is dus in crisis."
Tijdloze erfstukken
De uitbater merkt dat zijn cliënteel graag aandacht - en dus ook geld - besteedt aan decoratie voor de kerstboom. "Veel mensen hangen in hun boom eigenlijk hun familiegeschiedenis. Ze krijgen elk jaar een nieuw stuk cadeau. Kerstballen worden van generatie op generatie doorgegeven, en als je kiest voor de rood-groen-goud combinatie, dan is elk stuk tijdloos en dus zijn geld waard. De prijzen van de ballen in onze winkel variëren tussen de 20 en 30 euro per stuk met uitschieters tot 150 euro. Maar elk stuk is uniek en echt handwerk."
De piek is passé, takken in de takken hangen is de nieuwste trend
Hang eens een vibrator in je kerstboom
Wat nog opvalt: steeds minder mensen zetten nog een piek bovenop hun kerstboom. "De piek is passé, maar takken in de takken hangen, is nu wel ongelofelijk in."
Dit jaar kan je ook niet naast de trend van kerstballen in de vorm van alledaagse voorwerpen kijken. Je kan het zo gek niet bedenken of je kan er een kerstbal van vinden. Een spiegelei, een pak friet mét mayonaise, een curryworst special, een stadsduif, een kaasplank, een stukje toast met hagelslag erop, gummibeertjes... Zelfs een vibrator, kan je in je kerstboom hangen. Steeds meer winkelketens zetten in op de trend en durven - afhankelijk van welke vorm je verkiest - al eens stevig door te rekenen.