Volstaat een heffing van 9 euro per jaar wel om Vlaanderen te vergroenen?

“Zomaar belastingen heffen en subsidies uitdelen is geen oplossing voor een groen Vlaanderen”, benadrukt energieminister Bart Tommelein (Open Vld). “Dat leert het verleden."

De Vlaamse energieheffing, beter bekend als de Turteltaks, werd vier maanden geleden vernietigd door de rechter. Sindsdien werkte Tommelein aan een alternatief voor de verguisde taks van 100 euro per jaar voor een gemiddeld gezin. Dat alternatief blijkt nu heel simpel én goedkoop. Hogere groenestroomquota en een kleine stroomheffing volstaan om de factuur te bekostigen. De impact: 9 euro per jaar. Plots is er nog amper geld nodig? Of is dit struisvogelpolitiek?

Doel 2020

De schuldenberg van de zonnepanelen heeft Tommelein in bedwang. Hier zijn meerdere redenen voor. Er is de opbrengst van de Turteltaks, 900 miljoen euro. De schuld is intussen ook al deels verrekend in de nettarieven. Het resultaat: de gevreesde financiële putten zijn bijna weg. 

Maar Vlaanderen heeft tegelijkertijd nog veel werk aan zijn groene toekomst. De Europese klimaatdoelen tegen 2020 halen wordt erg moeilijk. Hiervoor moeten er tegen dan minstens 6,4 miljoen zonnepanelen en 280 windmolens bij komen. Anders dreigen er Europese boetes.

Om zo’n rampscenario te vermijden, rekent Tommelein op de hogere groenestroomquota. De opbrengsten hieruit, ongeveer 30 miljoen euro per jaar, zullen mee dienen voor nieuw groen beleid. Net zoals een deel van de stroomheffing. Daarvan wordt jaarlijks 15 miljoen euro gebruikt voor projecten rond windmolens, batterijen en groene warmte. De rest dient om de schuldenberg voorgoed weg te werken.

Oproep

Vraag blijft of dit volstaat om de klimaatdoelen te behalen. Tommelein kan hier zelf geen sluitend antwoord op geven. Hij wil zeker niet opnieuw oversubsidiëren. Hoe moet het dan wel? De minister doet een oproep: “Ik doe mijn best, maar de gezinnen, de bedrijven en de andere overheden moeten ook meewerken. De gezinnen zijn al goed bezig. Nu de bedrijven nog."

Vlaanderen heeft zo’n grote inhaalbeweging voor de boeg, vooral door het wegvallen van de biomassacentrales in Gent en Langerlo, dat de bedrijven meekrijgen noodzakelijk is om de klimaatdoelen te halen. Alleen zij werken op een schaal die voldoende groot is. Bedrijvenkoepel Voka ziet het somber in. “De bedrijven die het kunnen en het nodig hebben, maakten de omslag al. Maar voor de andere is het rendement te laag”, reageert hun energiespecialist Nico Demeester.

Ook binnen de Vlaamse meerderheid zijn er nu al enkelen die – off the record weliswaar – aangeven: dit loopt straks fout. Al is niet iedereen het hiermee eens. “Tommelein is nogal voluntaristisch maar niet utopisch”, vindt Alex Polfliet van het groene consultancybureau Zero Emission Solutions. “Ook bedrijven profiteren mee van de herwerkte energieheffing."

Uitstel

Als Vlaanderen tegen 2020 niet voldoende groene stroom produceert, zal het er bij andere Europese lidstaten moeten ‘kopen’ om boetes te ontlopen. Een blamage. En duur. Tommelein wil hier nog geen spaarpot voor aanleggen. “Ik ga nu geen taksen heffen die we misschien in 2021 moeten betalen. We gaan onze progressie wel goed monitoren.” Sowieso zijn de klimaatdoelen tegen 2020 maar het begin. Europa legt nog veel zwaardere doelen op tegen 2030.

Hoe Vlaanderen die zal halen, dat weet nog niemand. Vlaanderen belooft al drie jaar om, samen met de andere regeringen in dit land, een allesomvattend klimaat- en energiepact af te sluiten. Voorlopig zonder resultaat. Nu staat de deadline op eind dit jaar. Navraag leert dat er weer uitstel op komst is, tot maart 2018.