Dubbel zoveel verkeersdoden in Antwerpen: "Door toename fietsers? Of door infrastructuur?"

Fietsers in Antwerpen zijn plots met wel heel veel. In een jaar tijd zouden er 40 procent meer fietsers de stad doorkruisen. Dat zou komen doordat mensen vaker zien dat verplaatsingen met de fiets het snelst zijn in de stad, denkt verkeersexpert Johan De Mol (UGent). "Er zijn een paar interessante fietsbruggen aangelegd. Ook dat kan mensen aanzetten om de fiets te gebruiken." 

Die toename van fietsers verloopt niet zonder kleerscheuren. Vijftien dodelijke verkeersslachtoffers vielen er vorig jaar in Antwerpen. Zes voetgangers kwamen om het leven, tegenover één enkele in 2016.  Antwerpen doet het toch een stukje beter gezien het aantal zware ongevallen per 10.000 inwoners. Waar Antwerpen 3 zware ongevallen per 10.000 inwoners registreerde, ligt dit aantal in Gent iets hoger met 4,9 ongevallen.

Maar volgens de Fietsersbond is er werk aan de winkel in Antwerpen. "Als een fietser groen licht heeft om over te steken, terwijl een vrachtwagen tegelijkertijd rechtsaf slaat, kun je de fietser zijn gedrag niet verwijten. Dan schort er iets aan het systeem", verklaart Wies Callens, beleidsmedewerker van de Fietsersbond. "Wij pleiten voor het vermijden van conflict, waarbij je bij groen licht kunt oversteken zonder je af te vragen of er niemand rechts afslaat, met het risico dat je onder de wielen van een vrachtwagen komt." 

Lees ook dit opiniestuk van acteur en zanger Kees Meerman: "Het Antwerpse stadsbestuur behandelt fietsers als de vijand." (+)

Complex

Verkeersongelukken enkel wijten aan infrastructuur is te kort door de bocht, vindt professor mobiliteitswetenschappen Tom Brijs (UHasselt). "Het is niet correct om infrastructuur als enige verklarende factor te geven. De situatie ligt complexer. Die infrastructuur was er namelijk een aantal jaren geleden ook al. Er is ook een gedeelde verantwoordelijkheid voor zowel de automobilist als de fietser." En dan kan die grote hoeveelheid fietsers nog wel eens voor lastige situaties zorgen. "Mensen zijn bang dat ze voor hun plekje op de weg moeten vechten. Die strijd om ruimte op de weg kan iets heviger zijn geworden dan vorig jaar." 

Ook kan toeval een rol spelen in de statistieken, zegt Brijs. Want wie in zijn val net verkeerd terechtkomt, kan een relatief onschuldig ongeluk misschien plots niet meer navertellen. "Elk ongeval is er een te veel, maar in absolute cijfers spreken we over relatief kleine cijfers. Dat zorgt voor fluctuaties in de loop der jaren. Als er twee dodelijke slachtoffers meer zijn dan een jaar eerder, zijn de statistieken ineens verdubbeld." 

Teruggeschroefd 

Toch kijkt De Mol ook richting de politie. “Vroeger werd ieder ongeluk uitgebreid geanalyseerd door de verkeerspolitie. Vervolgens werd dat rapport meegenomen bij de heraanleg van een weg of kruispunt. Maar diepgaande analyses en adviezen over conflictpunten worden minder geapprecieerd en uitgevoerd. Terwijl eerder jaarlijks een bijeenkomst werd gehouden om uitgebreid de rapporten te bespreken, wordt deze bijeenkomst stelselmatig inhoudelijk teruggeschroefd.”

De stad Antwerpen staat niet stil, benadrukt schepen Kennis. "Er wordt aan veel initiatieven gewerkt, maar het is niet allemaal klaar van vandaag op morgen." Kennis realiseerde al verschillende infrastructurele projecten, waaronder een fietstunnel onder de vroeger onveilige Antwerpse singel. Toch wijst Kennis vooral ook op de verantwoordelijkheid van de weggebruiker. We blijven inzetten op veilige wegen, maar ook op veilig gedrag. Elke verkeersdeelnemer moet respect hebben voor de regels. Vrachtwagenchauffeurs moeten oppassen voor dodehoekongevallen, bijvoorbeeld met spiegels en camera’s. Net zo goed moeten fietsers weten wat ze moeten doen als ze achter een vrachtwagen rijden", besluit Kennis.

Rectificatie: in een eerdere versie stond dat er vorig jaar in Gent minder ongevallen zouden hebben plaatsgevonden dan in Antwerpen. Dit waren er meer.