“Er is goede vooruitgang geboekt”, luidt het in regeringskringen. Maar de regering-De Croo is er dinsdagmiddag opnieuw niet in geslaagd het eens te worden over de grondwetsartikelen die voor herziening vatbaar worden verklaard. Alleen die artikelen kunnen na een verkiezing door een tweederdemeerderheid aangepast worden.

Het grote struikelblok blijft de toelichting bij artikel 195 (dat de procedure van een herziening regelt), een van de artikelen die op het lijstje staan. Artikel 195 wordt als een passe-partout beschouwd die kan dienen om via een omweg de hele grondwet aan te passen. Ooit zette de regering-Leterme het artikel op de lijst zónder toelichting, om zo de handen vrij te hebben, maar sindsdien vraagt de Raad van Europa om toch minimaal wat richting aan te geven.

CD&V wil in de toelichting bij artikel 195 duidelijk aangeven dat het na verkiezingen alleen mag gebruikt worden voor een staatshervorming. Andere regeringspartijen daarentegen willen in de toelichting ook de mogelijkheid opnemen om grondrechten, democratische rechten en de werking van de rechtsstaat aan te passen.

Groen wil in de toekomst bijvoorbeeld graag, naar Frans voorbeeld, het recht op abortus in de grondwet zien staan. Open VLD wil dan weer het recht op zelfbeschikking in de grondwet opnemen, en de mogelijkheid om een federale kieskring in te voeren. Volgens CD&V gaat dat in tegen het regeerakkoord en tegen de afspraken die in de regering-De Croo in 2021 werden gemaakt. Volgens de christendemocraten willen de groenen dan weer dat de motivatie bij artikel 195 de deur zo weinig mogelijk open zet voor een staatshervorming.

Nochtans is die toelichting bij artikel 195 vooral een symbolisch gegeven, want grondwetsspecialisten zijn het erover eens dat de volgende verkozenen niet gebonden zijn door die motivatie.

De tijd dringt

Artikel 195 maakt deel uit van vijf artikelen die de regering De Croo in 2021 al op een voorlopige lijst had gezet. Verder stonden op dat lijstje twee artikelen die de beroepsprocedure voor de geloofsbrieven – documenten die aantonen dat iemand aan de voorwaarden voldoet om volksvertegenwoordiger te zijn – wijzigen. Daarnaast ook twee artikelen die het mogelijk moeten maken om een mechanisme voor een snellere regeringsvorming in te voeren. CD&V betreurt dan ook dat premier Alexander De Croo (Open VLD) heeft toegelaten dat de discussie opnieuw gevoerd wordt, terwijl ze in 2021 al afgeklopt was.

De groenen willen aan die vijf artikelen ook artikel 7bis over duurzaamheid aan toevoegen, om een extra hefboom te creëren voor een steviger klimaatbeleid. Daarover bestaat niet zoveel discussie. In het regeerakkoord staat trouwens dat het artikel opnieuw op het lijstje zou terechtkomen als “een update tijdens deze regeerperiode onmogelijk bleek”.

Daarnaast heeft het heropenen van de discussie ertoe geleid dat de regering-De Croo zich nu ook buigt over een tweede pakketje artikelen, waarin expliciet een aantal grondrechten staan vermeld, en een derde pakketje grondwetsartikelen die onder meer de afschaffing van de Senaat mogelijk moeten maken.

Vrijdag onderneemt premier Alexander De Croo (Open VLD) een nieuwe poging om tot een vergelijk te komen. Zodra de regering een akkoord bereikt heeft, kan ook in de Kamer en de Senaat het debat starten. De gemene deler van de grondwetsartikelen die de regering, Kamer en Senaat voor herziening vatbaar willen verklaren, kunnen in een volgende bestuursperiode met een tweederdemeerderheid aangepast worden. De tijd dringt wel, want op 8 mei wordt het parlement ontbonden.

Lees ook

De grondwet is het belangrijkste vodje papier, maar wie kijkt er nog naar om?