Voor de andere gangsters zijn ze ‘ratten’: deze Belgische criminelen hebben hun kompanen aan de galg gepraat

Ze zijn niet geliefd in het milieu. In de gevangenissen worden ze ‘ratten’ genoemd en vaak ook zo behandeld door medegedetineerden. Omdat ze vaak de enige optie zijn om een onoplosbaar dossier toch nog op te lossen, krijgen ze nu een speciaal statuut dat hen beschermt.

De feiten waar ze aan deelgenomen hebben, worden niet onder de mat geveegd. Althans wanneer ze helpen om de zaak op te lossen. De spijtoptanten moeten hun slachtoffers bijvoorbeeld nog steeds vergoeden. Maar in ruil voor hun ‘gouden informatie’ krijgen ze strafvermindering of een aangepast regime in de gevangenis.

“In sommige omstandigheden zullen ze bepaalde beschermingsmaatregelen krijgen zoals bescherming door politie, een nieuwe identiteit, een woning op een onbekend adres…”, zegt minister van Justitie Koen Geens (CD&V). Dat gebeurde in het verleden ook al vaak, maar er was geen wettelijke regeling. Nu is dat kader er wel en politie en gerecht hopen dat het meer criminelen zal doen beslissen om te klikken.

De Bende Habran

Rolando Cerri was de eerste beschermde getuige ooit in België. De ex-gangster praatte de bende rond Marcel Habran aan de galg. In ruil daarvoor kreeg hij in 2002 een nieuwe identiteit en een huis in Italië, waar hij nog altijd woont. De Belgische Staat betaalde hem een eenmalige premie van 50.000 euro en keert hem voor de rest van zijn leven een leefloon uit.

Bendeleider Marcel Habran, 83 jaar intussen, kwam vorig jaar vrij nadat hij tot 15 jaar cel was veroordeeld voor een reeks gewapende overvallen. Bij een daarvan, op 12 januari 1998 op een geldtransport in Borgworm, stierven twee geldkoeriers. Harde bewijzen waren er nooit. Tot spijtoptanten zelf naar het gerecht stapten. Niet zozeer uit wroeging, maar wel omdat er in het Luikse milieu een golf van afrekeningen aan de gang was en hun naam op de dodenlijst stond.

Naast Cerri waren er nog drie getuigen in de zaak-Habran die in het beschermingsprogramma stapten in ruil voor bekentenissen en informatie die leidden tot het oprollen van de bende. Zo was er Hatou Prekopuca, de weduwe van de vermoorde Luikse peetvader Leopold Marechal, die de bende aan de moorden kon linken. Didier Singleton, de rechterhand van Marechal, overleed tijdens zijn bescherming aan kanker. Cej Bejtullah was een Kosovaarse gangster die de bende-Habran aan vijf huurmoorden kon linken. Hij kreeg daarvoor bescherming aangeboden, want de kliek van de Luikse peetvader had een prijs op zijn hoofd gezet. Bejtullah zat vijf jaar in de gevangenis voor zijn aandeel in de hele zaak, en verbleef er in totaal isolement. Hij werd ook om de haverklap overgeplaatst, voor zijn eigen veiligheid. Kwamen zijn vrouw en kinderen op bezoek, moest dat in zware gepantserde politiewagens. Zij leefden immers ook onder bescherming. Na zijn vrijlating in 2009 viel de bescherming weg. Niemand weet wat er van hem geworden is.

Moord op André Cools

Ook de moord op PS-politicus André Cools werd opgelost na verklaringen van een spijtoptant. Op 18 juli 1991 werd de populaire Waalse politicus André Cools op 63-jarige leeftijd in Luik doodgeschoten toen hij het appartement verliet van zijn vriendin, Hélène Joiret. In het onderzoek naar de moord, geleid door de Luikse onderzoeksrechter Véronique Ancia, kwamen een aantal corruptieschandalen zoals de affaires Agusta, Dassault en OMOB aan het licht die in de late jaren negentig koppen deden rollen. Onder meer van de vooraanstaande socialistische politici Guy Spitaels, Guy Coëme en Willy Claes.

Carlo Todarello zorgde dat de zaak opgelost geraakte nadat hij in 1992 bezwarende verklaringen had afgelegd. Hij werd wel zelfs tot 5 jaar cel veroordeeld omdat hij tussenpersoon speelde tussen het kabinet van Alain Van der Biest (PS), Waals politicus en grote rivaal van Cools, en de Italianen die de Tunesische huurmoordenaars rekruteerden. Hij kreeg nadien geen speciale bescherming meer en werd zelfs nog eens gearresteerd in een dossier rond schriftvervalsing.

Bende van de Miljardair

Minder goed verging het Dirk Trioen. Hij praatte in de jaren negentig zijn gewezen makkers van de Bende van de Miljardair aan de galg. Die bende runde een prostitutienetwerk waarbij meisjes uit Oost-Europa en de Filippijnen in Belgische en Nederlandse bars werden ‘tewerkgesteld’.

Daar moesten ze in onmenswaardige omstandigheden werken en moesten ze geregeld klappen incasseren. Matroesjka’s, maar dan in het echt. Vluchten was voor de meisjes geen optie, want ze werden dag en nacht bewaakt. Onder meer door Dirk Trioen,ex-buitenwipper en crimineel in hart en nieren

in ruil voor zijn bekentenissen ging Trioen vrijuit. Maar volgens de Bruggeling was hem meer beloofd: een nieuw leven, een woning en een job. Daar kwam echter niets van in huis. Trioen leefde met de daver op het lijf, raakte op de dool, sukkelde van de ene depressie in de andere en stapte uiteindelijk in 2006 uit het leven.

Aanval door Hells Angels

Spijtoptant en ex-Hells Angel Remi-Nicolas ‘Joe’ Gillis (44) vloog ondanks zijn hulp aan het gerecht toch nog voor tien jaar cel in. Met daar bovenop de eeuwige schrik voor wraakacties. Toch verklaarde hij na zijn veroordeling opgelucht te zijn. Zelfs als moest hij voor zijn leven vrezen.

Het gebeurt hoogst zelden dat een afvallig lid van een criminele motorbende de zwijgplicht doorbreekt en zijn broeders verklikt. Gillis bleek wel zo’n pentito . Hij verklaarde aan de politie dat hij in de nacht van 3 op 4 oktober 2009 betrokken was bij de aanslag op het clubhuis van de rivaliserende Outlaws in Aalbeke. Drie Outlaws die uit het clubhuis kwamen gelopen, overleefden de raid op het nippertje.

Het onderzoek naar de schietpartij zat muurvast en de Hells Angels zwegen in alle talen. Behalve Gillis dus. Hij praatte zijn kompanen aan de galg en beweerde dat hij gedwongen werd om mee te doen. In eerste aanleg werd hij voor zoveel medewerking door de rechter bedankt met de vrijspraak, maar het parket ging in beroep. De spijtoptant kreeg de volle laag: tien jaar cel. “Hij bood hulp aan zijn broeders die van plan waren anderen te kwetsen. Hij aarzelde niet. Hij moet beseffen dat hij zich moet schikken naar de geldende normen”, oordeelde de rechtbankvoorzitter streng.

De andere Hells Angels, die de zitting in het streng beveiligde gerechtsgebouw bijwoonden, waren woedend omdat hij zijn zwijgplicht had doorbroken. Toch kreeg hij nooit de rekening gepresenteerd. Hij leeft nu ondergedoken in zijn geboorteland Frankrijk.

Moord op journalist door Italiaans koppelbazen

En ook de moord op de Waalse journalist Stephane Steinier werd opgelost dank zij een spijtoptant. Als is het lichaam van het slachtoffer nooit gevonden. Wel werd tijdens het onderzoek ook een groot circuit van koppelbazen opgerold. Twee weken nadat hij de bende aan de galg praatte, werd er wel een handgranaat gegooid naar het huis van de vriendin van ‘klikspaan’ Giuseppe C.

Steinier, een beloftevolle Waalse journalist van de krant La Nouvelle Gazette, schreef eind jaren tachtig een reeks artikels over het milieu van de koppelbazen in Wallonië. Dat werd hem niet in dank af genomen. Toch zou dat niet de hoofdreden geweest zijn waarom hij moest sterven, maar het had er wel onrechtstreeks mee te maken. Steinier moest dood wegens een geheime liefdesaffaire. En het koppelbazenmilieu wilde maar al te graag met hem afrekenen.

Steinier had een geheime relatie met Chantal C., de ex-vriendin van een adjudant bij de BOB van de rijkswacht van La Louvière en moeder van zijn kind. C. had de rijkswachter de bons gegeven. Adjudant Michel D. was woest en koesterde enorme wraakgevoelens tegenover de journalist omdat hij hem de schuld gaf voor zijn relatiebreuk.

Toch zou hij nooit zelf afrekenen met zijn liefdesrivaal Steinier, die zelf ook een vriendin had en op trouwen stond. Daar had hij zijn mannetjes voor. De Italiaanse koppelbazen bijvoorbeeld, tegen wie al een tijd een onderzoek liep maar met wie de rijkswachter toch goede contacten onderhield. Verdachten werden opgepakt maar hielden zich aan de omerta. Behalve Giuseppe C. Hij wees de Italiaan Carmelo Bongiorno aan, ondernemer maar vooral koppelbaas en maffiafiguur. Hij liet de journalist uit de weg ruimen om rijkswachter Michel D. een dienst te bewijzen. Op het assisenproces over de moord op Steinier kregen koppelbaas Bongiorno en de rijkswachtadjudant levenslang. Guiseppe C. woont nu weer in Italië.