Nieuw Brexit-referendum niet langer uit te sluiten, May haalt zwaar uit naar ex-premier Blair

“Dat Tony Blair naar Brussel gaat en daar onze onderhandelingen ondermijnt door voor een tweede referendum te pleiten is een belediging voor de positie die hij ooit heeft bekleed en voor het volk dat hij ooit heeft gediend.” Met die in vitriool gedrenkte mededeling van Downing Street 10 haalde Theresa May ongewoon hard uit naar haar voorganger, Tony Blair, die almaar openlijker campagne voert voor een tweede ‘people’s vote’ over de Brexit.

Volgens de nu 65-jarige Blair, Labour-premier van 1997 tot 2007, is een nieuw referendum de enige optie om de huidige impasse te doorbreken. “Nu heeft de regering nergens controle over”, zei Blair. “Niet over de agenda, niet over de uitkomst, en al zeker niet over wat er gebeurt na de uitkomst.” Een maand geleden had Blair ook al zwaar uitgehaald naar het voorakkoord met de EU, dat hij toen omschreef als “een capitulatie, geen compromis”.

Britse humor

May verloor er even haar spreekwoordelijke flegma bij: “Te veel mensen willen het Brexit-proces saboteren om hun eigen politieke belangen te verdedigen in plaats van het nationaal belang te dienen.” Zelf blijft ze naar eigen zeggen vechten voor “een goed akkoord voor het Verenigd Koninkrijk”. Blair sloeg terug door erop te wijzen dat het “niet onverantwoord of beledigend is om een alternatief te formuleren dat een oplossing dichterbij kan brengen”. Maar welke vraag hij dan precies in een referendum wil voorleggen, blijft onduidelijk.

Professor Hendrik Vos, Europakenner van de UGent, volgt het schouwspel met open mond. “Wat zich dezer dagen in Londen afspeelt, met een premier en een ex-premier die elkaar in de haren vliegen, is écht ongezien. In het Britse parlement zijn we wel pittige debatten gewoon. Maar die zijn altijd doorspekt met die typisch Britse humor en zelfrelativering en gekruid met veel theater. De laatste tijd is de toon echter bitter en giftig, wat bewijst hoe erg de Brexit dit land verscheurt. Je hebt zij die in de EU willen blijven, zij die eruit willen met een deftige regeling, zij die ijveren voor een harde no deal en nu gaan er ook almaar meer stemmen op voor een tweede referendum. De kakofonie is compleet.”

“Zelfs risico op burgeroorlog”

Toch is de geest uit de fles. Het gezaghebbende weekblad The Economist noemt een tweede ‘people’s vote’ “de enige uitweg”. En in zijn zondagseditie schrijft The Times dat David Lidington, een van de luitenants van May, achter haar rug de oppositie heeft gepolst over een tweede referendum. Nog altijd volgens de krant zou haar kabinetschef Gavin Barwell een nieuw referendum zien als “de enige realistische optie”. Iets wat Barwell via Twitter ontkende: “Ik ga vandaag enkele uren werken (en daar hoort de planning van een tweede referendum niet bij) en dan de kerstboom opzetten.”

“Ik betwijfel trouwens of zo’n tweede referendum iets kan oplossen”, zegt professor Vos. “Want wat als de Britten weer nipt kiezen voor een Brexit? Dan zijn we terug waar we nu staan: nergens. Hoe dit moet aflopen? Ik durf geen enkel scenario uit te sluiten. Zelfs niet het risico op burgeroorlog, wanneer sommigen de gemoederen zouden opzwepen. Nee, ik zie dit echt niet goed aflopen.”