Reconstructie van het einde van Samen: hoe een verstandshuwelijk een moddercatch werd

Dinsdagochtend, Antwerpen. Bij een Groen-parlementslid vallen de kranten op de mat. Hij leest de titels en beseft: het is gedaan met Samen. In de kranten staat dat Tom Meeuws, kopman van sp.a, bij De Lijn grote facturen in kleine stukken heeft gehakt zodat ze onder de radar bleven bij de raad van bestuur. Vierentwintig uur later krijgt deze geroutineerde politicus gelijk.

Dinsdagmiddag. Ondanks de krantenkoppen blijft Antwerps lijsttrekker Wouter Van Besien (Groen) Meeuws steunen. Na een gesprek met zijn vrouw en kinderen beslist Meeuws echter dat hij zijn ontslag zal indienen. Speelden nieuwe onthullingen door Het Laatste Nieuws en De Morgen mee over een bijkomende factuur? Of waren er nog andere, persoonlijke redenen? Meeuws laat in elk geval aan Van Besien weten dat hij ermee stopt. Hij brengt ook voorzitter John Crombez op de hoogte van zijn ontslag. “Ik respecteer jouw beslissing”, antwoordt die.

19 uur, hoofdkwartier Groen Antwerpen. “In het belang van Samen is Tom bereid om op te stappen.” Van Besien brengt het nieuws op een bijzonder partijbureau. Hij legt uit dat de beslissing genomen is samen met Meeuws, in het belang van de eenheidslijst. Net op dat moment publiceert Gazet van Antwerpen online dat Meeuws opstapt. Van Besien belt even later met Meeuws: “Is het oké als ik je ontslag in Terzake aankondig?” Meeuws antwoordt: "Geen probleem. Doe maar." Van Besien aarzelt niet om het ontslag ‘live on air’ aan te kondigen. Die voortvarendheid wordt de groene kopman niet in dank afgenomen. Ook niet bij de groenen. “Achteraf gezien was dat een in­schat­tingsfout”, klinkt het bij twee Antwerpse partijgenoten. “Wouter heeft te snel gecommuniceerd.”

20 uur, Antwerpen, ABVV-kantoren. Meeuws komt met de fiets aan bij het gebouw van de socialistische vakbond. Hij neemt de achteringang om de pers te verschansen. Hij opent de vergadering met de woorden: “Ik leg mijn ontslag op tafel.” Een discussie ontspint zich, steeds meer argumenten tegen Meeuws’ vertrek komen naar boven. “Het is lang geleden dat wij nog een voorzitter hebben gehad die zo gedragen werd”, zegt een aanwezige. “Eindelijk zijn we weer één team.” Bovendien kenden de socialisten de aantijgingen over De Lijn al lang. “Het is niet omdat bekende feiten plots in de krant staan dat je iemand moet laten vallen”, zegt Robert Voorhamme, als ex-schepen ook aanwezig. “Dit is geen gesjoemel.” De groenen kenden de redenen voor zijn ontslag even goed. “Er was duidelijk afgesproken tussen de kartelpartners dat zijn ontslag bij De Lijn geen probleem zou vormen”, zegt een Antwerps kopstuk.

Voor de socialisten kan er geen toegift meer af. Ze hebben de lijsttrekker moeten gunnen aan Groen. Ze hebben in de districten geen samenwerking met de kartelpartner kunnen aangaan. Ze hebben moeten toezien hoe Van Besien Meeuws als een klein kind berispte na de heisa over zijn connecties met Land Invest. “We moeten niet blijven doorgaan met het spel van de tien kleine negertjes”, zegt Voorhamme. Wat het groepsgevoel bij de Antwerpse socialisten nog versterkt, is dat Van Besien het ontslag van Meeuws al aangekondigd heeft op tv. “Dat was bijzonder denigrerend”, zegt een nationaal kopstuk. “Groen heeft altijd de mond vol van basisdemocratie en dan lappen ze ons zoiets. We vragen ons af of ze op die manier niet zelf het kartel wilden opblazen.”

Intussen weigert Crombez in De afspraak het ontslag te bevestigen, ook al heeft Van Besien dat wel al gedaan. “De Antwerpse partijafdeling zit nog samen over Meeuws”, zegt hij.

22 uur, hoofdkwartier Groen Antwerpen. Ironisch genoeg vergaderen de groenen op 50 meter van café Lebowski’s, waar op 15 oktober het bondgenootschap met sp.a officieel werd bezegeld na de partijcongressen. Voorzitter Meyrem Almaci en Van Besien bestellen veel eten bij het Marokkaanse restaurant El-Warda en keuvelen wat met de militanten om de tijd te doden. Een verklaring van Meeuws, gepland om 21:30 uur, wordt telkens uitgesteld. Zou hij toch nog van gedachten zijn veranderd?

22.30 uur: Crombez stormt binnen in de vergadering van sp.a. “We moeten onze rug rechten”, zegt hij. “We moeten Tom steunen. Maar is hij wel de juiste man op de juiste plaats op het juiste moment?” Een heftige woordenwisseling volgt, maar Crombez krijgt de Antwerpenaren niet overtuigd van het nut van een ontslag. In het volle besef dat het kartel kan springen, beslissen ze bijna unaniem dat Meeuws moet aanblijven. Bij de tegenstemmers zit Stephanie Van Houtven, nationaal ondervoorzitter en getrouwe van Crombez.

00.30 uur, hoofdkwartier Groen Antwerpen. Crombez belt naar Almaci en deelt mee dat Meeuws aanblijft. De monden van de groenen vallen open van verbazing. Dan al is duidelijk voor Groen: Samen is niet meer. “Die Crombez heeft zijn Antwerpse afdeling totaal niet in de hand”, vloekt een aanwezige. 

00.37 uur. Tom Meeuws komt, omstuwd door zijn partijgenoten, de vergaderzaal uit. Hij kondigt aan dat hij doorgaat. “Het was weer eens een dag dat ik mijn kinderen niet gezien heb”, besluit hij.

Woensdagochtend, 9 uur. Van Besien, Almaci, Kristof Calvo en Björn Rzoska zitten samen over Meeuws. De groenen winden zich op over het amateurisme bij sp.a en bevestigen het einde van het kartel. Van Besien glipt op tien uur buiten voor voor een kort, maar intens gesprek met Beels en Meeuws. “Het kan niet verder voor ons”, zegt Van Besien daar. Meeuws dringt niet meer aan.

10.30 uur, Antwerpen. De nationale partijraad van Groen komt samen en krijgt te horen wat er en petit comité werd beslist over het einde van Samen. Meeuws toont geen enkele ruggengraat, is het gevoel van de groenen. Iemand die zijn ontslag aankondigt, laat zich toch niet zomaar ompraten?

13 uur, Antwerpen, ABVV-kantoren. Een ge­ëmotioneerde Meeuws houdt op zijn eentje een persconferentie. “De ongeziene aanvallen op mijn persoon hebben de druk zo vergroot, dat die voor onze partner te veel is geworden.” Hij zegt ook nog dat hij een klacht wil indienen tegen De Lijn wegens “morele en psychologische schade”.

17.30 uur, Antwerpen, de voormalige Studio Herman Teirlinck. “Ik blijf kandidaat-burgemeester.” In de statige bar spreekt Van Besien zijn hernieuwde ambitie uit voor de pers. De groenen proberen er zo ontspannen mogelijk uit te zien, maar onderhuids broeit de teleurstelling. “Twee maanden geleden dacht ik nog dat we geschiedenis konden schrijven in Antwerpen”, zegt een kopstuk. “Nu blijft enkel degout over. Hier is voor niemand een goede kant aan.”