Vrouwenstrijd barst los in India nu ‘vrouwenban’ in tempelcomplex is opgeheven
De vrouwenstrijd in India wordt deze week uitgevochten bij een tempelcomplex in Zuid-India. Twee groepen vrouwen staan daar tegenover elkaar. Vrouwen die met een rechterlijke uitspraak in de hand toegang eisen tot het voor hen altijd verboden heiligdom, en vrouwen die hen dat op grond van de traditie ontzeggen.
Donderdag kwam het voor de tweede dag op rij tot ongeregeldheden tussen een grote politiemacht en honderden conservatieve hindoes die probeerden te voorkomen dat vrouwen de tempel van Sabarimala betraden. Vrouwen hielden bij de toegangsweg auto’s met vrouwen aan. Mannen gooiden met stenen. Woensdag vielen bij de rellen tientallen gewonden.
Sabarimala, een acht eeuwen oude tempel in een afgelegen tijgerreservaat in de westelijke Ghats in Kerala, is een van de belangrijkste heiligdommen van het hindoeïsme. Bijna 50 miljoen pelgrims, uitsluitend mannen, komen er jaarlijks de godheid Ayyappan eer bewijzen. Ze vasten 41 dagen en maken met ontbloot bovenlijf en sandelhoutpasta op hun voorhoofd een pelgrimage door de jungle.
Vrouwen tussen 15 en 50 jaar zijn in Sabarimala niet welkom. Heer Ayyappan is een yoga-praktiserende celibataire godheid die in het hindoeïstische pantheon de kuisheid belichaamt. Van vrouwen raakt hij van slag, en van menstruerende vrouwen al helemaal. Terwijl hindoetempels vaker vrouwen weren als die ongesteld zijn, houdt Sabarimala ze daarom helemaal buiten de deur.
De vrouwenban, in 1972 in Kerala bij wet vastgelegd en in 1991 door de hoogste rechter van de deelstaat bevestigd, werd echter eind september door het Indiase hooggerechtshof in New Delhi als discriminerend en ongrondwettig veroordeeld. Gelijkheid is onafhankelijk van leeftijd of geslacht, aldus de rechters. De communistische regering van Kerala zei de uitspraak te zullen handhaven en zette duizend man politie in om vrouwen toegang te garanderen bij de tempelfeesten van deze week.
Van vrouwen raakt de godheid Ayyappan van slag, en van menstruerende vrouwen al helemaal
Celibaat van een godheid
Vrouwenactivisten juichten de historische uitspraak toe. Het celibaat van een godheid weegt niet zwaarder dan de gelijkheid van vrouwen, zei Meghna Pant, een van de vrouwen die deze week vanuit heel India met busladingen naar Sabarimala afreisden om de opheffing van het verbod te vieren. “Wie zijn mannen dat ze kunnen beslissen waar vrouwen heen mogen of niet?”
Conservatieve hindoes noemen tradities belangrijker dan moderne fratsen als gendergelijkheid en vinden de rechterlijke uitspraak beledigend voor gelovigen. “Een groot aantal vrouwen die de traditie volgen zijn niet gehoord. Hun gevoelens worden niet gerespecteerd”, zei Mohan Bhagwat van de rechtse hindoegroep Rashtriya Swayamsevak Sangh, moederorganisatie van de Bharatiya Janata Party (BJP) van premier Narendra Modi. Modi profileert zich geregeld met vrouwenthema’s, maar hult zich tot dusver in stilzwijgen.
Ook het oppositionele Indian National Congress van Rahul Gandhi steunt het verzet tegen de openstelling van de tempel. Mogelijk ziet Gandhi net als Modi kansen met het thema stemmen te winnen bij de verkiezingen van komend jaar. Kerala wordt nu geregeerd door de communisten. Premier Pinarayi Vijayan van Kerala wijst de vrouwenban af. Volgens hem kent India vele verkeerde tradities. “Sommige tradities moet je afschaffen.”
De strijd in Sabarimala kan nog verder escaleren, want het tempelfeest gaat door tot maandag. Extremisten hebben gedreigd met zelfmoordacties om te voorkomen dat vrouwen de tempel binnengaan. Kerala heeft voor de komende dagen de noodtoestand uitgeroepen. Samenscholingen van meer dan vier personen in een omtrek van 30 kilometer rond de tempel zijn verboden.
Met stenen bekogeld
Bij de rellen van de afgelopen dagen moest de pers het speciaal ontgelden. Betogers molesteerden diverse vrouwelijke journalisten. Een journaliste werd woensdag bijna uit een persbusje getrokken, van het busje van CNN News 18 werden de ramen ingeslagen. Donderdag werd een verslaggeefster van The New York Times met stenen bekogeld toen ze de tempel wilde binnengaan.
De strijd om Sabarimala staat niet op zichzelf. Indiase vrouwenrechtenactivisten voeren al jaren actie om via de rechter vrouwen toegang te geven tot heilige plaatsen. Zo werden sinds 2016 diverse hindoetempels in Maharashtra en een islamitisch heiligdom in Mumbai voor vrouwen opengesteld.
De activisten zeggen net als Vijayan niet tegen religie te zijn maar tegen “verkeerde” tradities. Indiase rechters ondersteunen die strijd door geregeld principiële uitspraken te doen waarin religieuze ideeën over gender of homoseksualiteit als discriminerend en ongrondwettig worden veroordeeld.