Foto's met twintig onderschriften: het fascinerende Egypte-project van Bieke Depoorter

Van de revolutie kennen we allemaal hetzelfde soort beelden: het Tahrirplein en het geweld”, zegt Bieke Depoorter (°1986). Daar wilde zij ándere beelden tegenover plaatsen – intieme foto’s van binnenshuis, ­huiselijke taferelen die Egyptenaren van elkaar anders ook amper te zien krijgen. Dus trok zij door het land en vroeg ze om bij mensen te mogen overnachten, iets wat op voorhand onmogelijk leek, want er heerste veel wantrouwen.

“De revolutie was volop bezig en op tv werd verkondigd dat je buitenlanders niet mocht vertrouwen, dat het spionnen konden zijn. In die sfeer leek het totaal onmogelijk om bij mensen te overnachten. Net daarom wilde ik het doen.”

En dat lukte. Overal kwam Depoorter vriendelijke mensen tegen, vaak mocht ze zelfs met hen mee in bed slapen. Ze maakte ingetogen in- en doorkijkjes, soms met vernuftige compositie: een meisje in gedempt licht op haar bed, een kind dollend met een masker, een gezin aan tafel. Maar naarmate de jaren vorderden, werd de stemming in Egypte grimmiger en onrustiger, en werd het steeds moeilijker om een slaapplaats te vinden. “Toen de buitenlandse pers vertrok, werd het gevaarlijker. Er is gelukkig niks ergs ge­beurd, maar we hebben een dunne lijn bewandeld.”

_{(Lees verder onder de foto's.)}

Westerse blik

Toen Depoorter in 2016 begon aan het samenstellen van haar boek over Egypte, voelde ze dat er iets niet klopte. Ze had een hoop sterke ­beelden verzameld en maakte een dummy, maar wilde het boek niet publiceren. “Het voelde fout. Ik werd me er steeds meer van bewust dat ik een buitenstaander ben, hoezeer ik ook probeer om echt contact te leggen. Ik wilde niet het zoveelste boek maken over het Midden-Oosten vanuit ons westerse standpunt. Egypte is een enorm complex land, op vele vlakken. Dus wilde ik de mensen zélf een stem geven.”

Daarom besloot ze om met haar dummy opnieuw naar Egypte te gaan en mensen op straat te vragen wat ze van het boek vonden. Hun mening mochten ze bovenop de foto’s schrijven. “Ik sprak met superconservatieve religieuzen met nikab die zich nooit zouden laten fotograferen, én met super open-minded personen die in een shortje rondlopen. Rijke mensen, arme mensen, boeren, bankiers, echt een dwarsdoorsnede. Veel mensen die niet op de foto wilden, waren wél bereid hun mening op te schrijven.”

_{(Lees verder onder de foto's.)}

Pyjama

Zo ontstaat er een conversatie tussen mensen die anders nooit met elkaar zouden spreken. Over religie, fotografie, politiek. “Iemand schreef: ‘liefde voor Sisi’, waarop een ander reageert dat de president ervoor gezorgd heeft dat het slecht gaat in Egypte. Nog een derde persoon noteert: ‘Ik wil het niet over politiek hebben.’ Dat is een samenvatting van het hele project in drie zinnen. Er leven zo veel verschillende visies in dat land.”

_{(Lees verder onder de foto's.)}

De reacties vormen een extra laag bovenop de beelden. Neem nu de foto (hierboven) van een meisje dat in haar lichtblauwe mouwloze pyjama aan tafel zit in een kamer met lichtgroene muren, hou­ten servieskast tegen de wand, kruisbeeld erop.

_{(Lees verder onder de foto's.)}

Depoorter: “Zij is christen, dus ik had niet echt hevige reacties op deze foto verwacht. Toch vonden sommige mensen dat een vader zijn dochter niet zonder mouwen mag zien, zelfs niet thuis.

“Maar op deze foto kwam ook een van de mooiste reacties. Een extreem rijk meisje dat naar een internationale school gaat en gekleed ging in een shortje schreef: ‘We hebben allemaal dezelfde pyjama’s.’ Ik vond het zo mooi dat zij zich identificeerde met deze vrouw, die duidelijk veel armer is dan zij. Het idee van gelijkheid, gevat in één zin.”

uitgeverijkannibaal.be, biekedepoorter.com

Boekvoorstelling en gesprek met de fotografe, dinsdag 24 oktober, 19.30 uur, Gent.

As it may be, de expo, tot 14 januari 2018, Fotomuseum, Den Haag, fotomuseumdenhaag.nl