Bedrijf gelinkt aan Trump beïnvloedde stemgedrag: 'Grootste privacyschending Facebook ooit'

Dat hebben The New York Times en de Britse krant The Observer zaterdag onthuld. Beide media spreken over een van de grootste schendingen van de privacy van gebruikers, zo niet de grootste, in de geschiedenis van Facebook.

Het concern liet in een reactie weten dat er sprake was van 'oplichterij en fraude'. Een topman van het sociale netwerk kondigde een grondig onderzoek aan, en beloofde dat de bijeen geharkte gegevens 'voor eens en voor altijd verwijderd zullen worden'.

Klokkenluider

In de ophefmakende publicaties is een hoofdrol toebedeeld aan een jonge klokkenluider, Christopher Wylie. Hij was betrokken bij het vergaren  van gegevens. "We hebben Facebook gebruikt om de profielen van miljoenen mensen te verzamelen", aldus Wylie in The Observer. "We hebben modellen gebouwd om te ontdekken wat we over hen te weten kunnen komen". Tegen The New York Times zei hij: "Regels speelden geen rol". Cambridge Analytica wilde 'een culturele oorlog in Amerika uitvechten'. Facebook deed volgens hem niets om de verzamelde data te verwijderen. 

Het bedrijf is eigendom van Robert Mercer, een schatrijke Amerikaan die Republikeinse politici financieel steunt. De onderneming werd in 2014, toen het verzamelen van gegevens begon, geleid door Steve Bannon. Hij speelde in 2016 een belangrijke rol in de verkiezingscampagne van Trump. De rechts-radicale Bannon werd door Trump op het Witte Huis als adviseur benoemd. In de loop van vorig jaar scheidden hun wegen. Trump bagatelliseerde toen de rol van Bannon in zijn campagne.

Volgens The New York Times betaalde Cambridge Analytica ongeveer een kwart miljoen inwoners van de VS een bescheiden bedrag voor het prijsgeven van hun Facebook-gegevens. Daardoor kreeg het bedrijf toegang tot informatie over hun 'vrienden' - niet minder dan vijftig miljoen mensen, oftewel meer dan een kwart van de Amerikaanse kiesgerechtigden.

Pikant is dat gegevens van medewerkers van het bedrijf opgevraagd zijn door Robert Mueller, de speciale aanklager die in de VS onderzoek doet naar banden tussen het campagneteam van Trump en Rusland. Centraal in dat onderzoek staat de vraag of, en zo ja hoe, de Russische autoriteiten probeerden de Amerikaanse verkiezingsstrijd in 2016 naar hun hand te zetten. Een Britse tak van het Amerikaanse bedrijf zou personeel in dienst hebben dat ook in Rusland werkt of heeft gewerkt.

Onderzoek

Autoriteiten in de VS en het Verenigd Koninkrijk hebben laten weten dat ze een onderzoek instellen naar aanleiding van de publicaties. Justitie in de Amerikaanse staat Massachusetts stelde dat inwoners het recht hebben om te weten wat de rol van Facebook en Cambridge Analytica is geweest. De Britse information commissioner, een soort 'waakhond' ter bescherming van data, wil nagaan of Facebook-gegevens 'onwettig verzameld en gebruikt zijn'.

Onduidelijk is ook de band tussen Cambridge Analytica en voorstanders van de Brexit, het ophanden zijnde vertrek van Groot-Brittannië uit de EU. De huidige topman van het bedrijf, Alexander Nix, verklaarde vorig maand niets te maken te hebben gehad met de Brexit-campagne. Hij werd ondervraagd door een sceptische commissie van het Lagerhuis. Nix kon de twijfels niet wegnemen, volgens verslagen in de Britse pers.