Regering-Michel bereikt akkoord over begroting, dit zijn de belangrijkste maatregelen

De regering ging op zoek naar 1,271 miljard euro om de begroting op de rails te houden. Ze behield tijdens de onderhandelingen de ambitie om op een structureel tekort van 0,68 procent van het bbp te mikken. Premier Charles Michel benadrukte dat het niet de bedoeling is de groeibuffer aan te snijden. Met andere woorden: de regering hield geen rekening met de mogelijke hogere economische groei.

Het Monitoringcomité, dat de begroting van dichtbij opvolgt, had voor de regering een inspanning tussen een vork van 700 miljoen tot 1,4 miljard euro naar voren schoven om de begrotingsambities waar te maken. De regering heeft beslist voor het maximale scenario te gaan.

Een belangrijk deel van de inspanning bestaat uit een technische correctie van 462,6 miljoen in de taxshift. Minister van Begroting Sophie Wilmès en minister van Financiën Johan Van Overtveldt ontkennen dat daarmee een factuur wordt doorgeschoven naar de regio's.

Sociale maatregelen

Volgens vice-premier Kris Peeters werden er geen besparingen doorgevoerd in de sociale zekerheid. Er is zelfs 80 miljoen extra vrijgemaakt voor de bestrijding van armoede. Zo zal het leefloon voor mensen die gezinshoofd zijn met 40 euro stijgen vanaf juli. De Inkomensgarantie voor Ouderen stijgt 13,2 euro per maand voor alleenstaanden en 8,8 euro per maand voor samenwonenden. De inkomensvervangende tegemoetkoming voor mensen met een beperking gaat 40 euro per maand omhoog.   

De regionale ziekenhuisnetwerken worden verder uitgebouwd en krijgen extra geld, aldus minister Maggie De Block (Open Vld). Het gaat om een eerste stap in de brede hervorming van het ziekenhuislandschap, die moet leiden tot meer specialisatie en nauwere samenwerking. De regering vond ook een oplossing voor het feit dat dit jaar twee afstudeergeneraties van artsen tegelijkertijd met een stage moeten beginnen, omdat de duur van de basisopleiding tot zes jaar is ingekort. Daarvoor ziet een nieuw financieringsconcept het levenslicht, waardoor naast de al beschikbare middelen 18,4 miljoen euro vrijkomt om het pedagogische luik van de opleiding te financieren en voldoende stageplaatsen te garanderen.  

De opvang van vluchtelingen wordt verder afgebouwd tot 16.629 plaatsen tegen het einde van het jaar, zo meldt staatssecretaris Theo Francken (N-VA). Door de opvangcrisis was dat aantal fors opgekrikt van 16.600 naar 35.000 plaatsen. Een vorig afbouwplan deed het aantal plaatsen al krimpen tot de huidige 23.815. Nu is het de bedoeling dat aantal volgend jaar weer terug te schroeven tot het niveau van voor de opvangcrisis. In de tweede helft van dit jaar zullen 2.854 collectieve plaatsen en 3.600 individuele plaatsen - lokale opvanginitiatieven (LOI's) - moeten verdwijnen, zodat de verhouding op 60-40 komt te liggen. “De asielinstroom is stabiel op een laag niveau, wat ruimte geeft om verder in te krimpen en kosten te besparen”, aldus Francken. Hij merkte wel op dat asielzoekers voortaan na een observatieperiode van twee maanden in plaats van vier maanden in de individuele opvang terechtkunnen. Tijdens die periode kan een veiligheidsscreening gebeuren, net als een Dublin-check. Daarbij wordt nagegaan of de betrokkene niet via een andere lidstaat de Europese Unie is binnengekomen. Het gaat over de meest kwetsbare mensen en mensen uit een land met een hoog erkenningspercentage. Dat ligt nu op 90 procent, maar daalt naar 80 procent.

Een lastenverlaging voor e-commerce en nachtarbeid wordt ingevoerd, vooral om competitief te blijven met onze buurlanden, zegt minister Alexander De Croo (Open Vld). Hoe die lastenverlaging er precies zal uitzien, moet nog worden vastgelegd. De Croo opperde de mogelijkheid om een korting die geldt voor nacht- en ploegenarbeid tussen middernacht en 5 uur door te trekken. Ook komt er een aanpassing aan de btw-regels voor de verhuur van opslagruimten. Daardoor zullen logistieke bedrijven kunnen genieten van lagere huurprijzen voor opslagruimten, vergelijkbaar met de buurlanden. De maatregel geldt voor nieuwbouw, maar ook fundamentele vernieuwbouw.   

De Beroepsvereniging van de Vastgoedsector (UPSI-BVS) is bijzonder opgezet met de aanpassing aan de btw-regels. De sector spreekt van een "revolutionaire beslissing die ervoor zal zorgen dat buitenlandse vastgoedinvesteerders sneller de weg naar ons land zullen vinden", zegt Olivier Carrette, gedelegeerd bestuurder van UPSI-BVS "Dit is een van de belangrijkste btw-hervormingen sinds lang."

Justitie en politie krijgen extra middelen in 2019. Alle vertrekkers mogen vervangen worden, zegt justitieminister Koen Geens (CD&V). Er komen ook voor 1,8 miljoen euro aan extra middelen voor de Staatsveiligheid. Die telt vandaag ongeveer 600 personeelsleden. En 16,5 miljoen euro extra gaat naar het fonds voor juridische bijstand, voor een eerlijker vergoeding van pro deo-advocaten. 

De Orde van Vlaamse Balies reageert hierop 'waakzaam positief'. "Dit is goed nieuws en dat mag dan ook gezegd worden", zegt woordvoerder Hugo Lamon.

Sinds 1 september 2016 is een nieuw systeem in voege voor de vergoeding van pro-Deoadvocaten. Vroeger waren de vergoedingen gekoppeld aan gevoerde procedures, nu moet er per prestatie worden vergoed. Het is de bedoeling dat een advocaat 75 euro per 'punt' ontvangt, wat met 1 uur werk zou moeten overeenstemmen. De nu aangekondigde verhoging van het fonds juridische bijstand moet toelaten dat pro-Deoadvocaten effectief 75 euro ontvangen per gepresteerd punt.

"De minister komt hiermee zijn belofte na", aldus Lamon. "Er moet natuurlijk gekeken wordt hoe die maatregel concreet zal worden geïmplementeerd. We gaan ervan uit dat die verhoging niet zal moeten dienen om de btw op de pro-Deoprestaties te financieren, want dan komt de verhoging de staat zelf ten goede. En natuurlijk moet het ook duidelijk zijn dat het begrotingsfonds voor de juridische tweedelijnsbijstand niet volledig zal worden opgebruikt om de beloofde 75 euro te kunnen betalen."

Om de gevolgen van de brexit op te vangen, komen er 141 douaniers bij.  

Voor de land- en tuinbouwers komt er een  carry-back-systeem. De sector wordt vaak geconfronteerd met grote schommelingen in hun inkomsten, afhankelijk van het weer. Het systeem houdt in dat ze een fiscaal verlies als gevolg van slechte weersomstandigheden zullen kunnen verrekenen met de winst van de drie voorafgaande boekjaren. Voor het federaal voedselagentschap FAVV wordt voorzien in een provisie van 2 miljoen euro voor bijkomend personeel. 

Fiscale maatregelen

Fiscaal zijn er enkele aanpassingen gebeurd, onder meer voor de vennootschapsbelasting havens, die 42 miljoen binnenrijft. De voorafbetalingen in de vennootschapsbelasting zijn vorig jaar verscherpt, waardoor er meer inkomsten waren. De helft van die voorafbetalingen waren structureel en hebben een impact voor dit jaar: ze brengen 216 miljoen extra binnen.

De inkomsten zitten op peil, maar de roerende voorheffingen blijven achter, zegt minister van Financiën Johan Van Overtveldt. Daarvoor komt er een maatregel: vanuit het buitenland dividenden kopen wordt ingeperkt zodat het verlies aan roerende voorheffing wordt gestelpt. 

Staatssecretaris Philippe De Backer (Open Vld) voert dan weer de strijd op tegen sociale fraude, wat moet zorgen voor een meeropbrengst van 25 miljoen euro. Vooral de strijd tegen uitkeringsfraude en sociale dumping wordt opgevoerd. De sociale inspectiedienst van de Rijksdienst Sociale Zekerheid (RSZ) krijgt daarvoor 7 extra inspecteurs. 

Begroting nauwelijks gezonder

De besparingen die de regering-Michel in deze regeerperiode heeft gedaan, zijn grotendeels tenietgedaan door belastingverlagingen. Dat blijkt vandaag ook uit berekeningen van De Tijd.

De overheid gaf - rente-uitgaven niet meegerekend - tussen 2014 en 2019 2,6 procentpunten minder uit. Terwijl ze eind 2014 51,9 procent van het bruto binnenlands product uitgaf, zal dat eind 2019 49,3 procent zijn. Maar de besparingen zijn vrijwel niet gebruikt om de begroting op orde te zetten, wel om belastingverlagingen te financieren. De taxshift - waarbij de personenbelasting en de lasten voor bedrijven verlaagd werden - en de verlaging van de vennootschapsbelasting deden de belastingdruk zakken met 2,2 procentpunten.

Daardoor is de begroting slechts 0,4 procent van het bruto binnenlands product (1,8 miljard euro) gezonder geworden. Ondanks de beperkte besparingsinspanningen is het begrotingstekort gezakt van 3,1 procent van het bbp eind 2014 naar 1 procent. Maar die verbetering is grotendeels te danken aan de lage rente (1 procent) en de betere conjunctuur (0,7 procent), berekende De Tijd.