Regering in de clinch over Syriëstrijders: premier wil bestraffing ter plaatse, “onrealistisch” volgens Open Vld en CD&V

De discussie rond de terugkeer van Syriëstrijders barstte los na een tweet van president Trump. Die riep Europese landen op om hun IS-strijders terug te nemen, anders bestaat volgens hem het risico dat ze worden vrijgelaten als de VS in 2020 zijn troepen terugtrekt uit Syrië.

Hoewel N-VA-voorzitter Bart De Wever vrijdagavond nog zei dat hij “in het slechtste geval” een berechting in België niet uitsluit, sloot zijn partij die optie gisteren opnieuw uit: N-VA kiest voluit voor een bestraffing in Irak. “Irak heeft al veel vervolging van IS-strijders gedaan en is daarop uitgerust”, aldus De Wever. “We zouden oproepen om met de Europese landen te gaan samenzitten en met de Amerikanen ter plaatse te onderhandelen over een overdracht naar Irak.” Europa kan volgens N-VA tussenkomen in de financiering.

Doodstraf?

In Irak riskeren IS-strijders de doodstraf, maar daar heeft De Wever geen principieel probleem mee. “We zouden kunnen proberen te bekomen dat men de doodstraf niet uitvoert voor onderdanen van Europese origine, als dat voor de Europese landen wenselijk is. Ik persoonlijk heb er eigenlijk geen probleem mee.”

Filip Dewinter (Vlaams Belang) pleit ervoor om niet alleen met Irak samen te werken voor de berechting en bestraffing van de Belgische jihadisten, maar ook met de Syrische president Assad. “Het is kiezen tussen de pest en de cholera”, zegt Dewinter, die in de voorbije jaren drie keer in Syrië is geweest en Assad ontmoet heeft. “Zij voeren de doodstraf nog uit. Ophanging of executie. Terroristen zullen waarschijnlijk worden opgeknoopt, want dat is voor hen de ergste straf. Ik heb geen medelijden met ze. Het zijn tikkende tijdbommen.”

Nationaliteit afnemen

N-VA benadrukt dat ze er in eerste instantie voorstander van is om IS-strijders met een dubbele nationaliteit hun Belgische nationaliteit af te nemen. Een wetsvoorstel ligt al een tijd klaar, maar stootte op ernstige bezwaren van de Raad van State.

Deze oplossing is bovendien niet naar de zin van premier Michel en minister van Justitie Koen Geens (CD&V). “Iemand die naar ons land wil terugkeren met slechte bedoelingen, vormt een gevaar. Met of zonder nationaliteit”, zei Michel gisteren. Voormalig minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) moest gisterochtend ook toegeven dat de intrekking van de Belgische nationaliteit “niet de oplossing is die alles oplost”. “Maar het is wel een element dat het hen moeilijker maakt.”

Het is onduidelijk hoeveel Belgische IS-strijders de dubbele nationaliteit hebben.

Internationaal tribunaal

Michel staat wel op de lijn van N-VA als het gaat over berechting in de regio. Daarnaast wil hij ook een internationale samenwerking op de been brengen om tot een gelijke aanpak te komen. Later deze week staat een VN-Veiligheidsraad daarover geprogrammeerd.

De andere partijen van de regering in lopende zaken zeggen niet meteen nee, maar twijfelen wel of het realistisch is. Syrië is nog altijd een land in oorlog, en het is erg twijfelachtig of Irak voor de bestraffing van Syriëstrijders wil instaan. “Een land dat bijna 40 jaar oorlog gehad heeft, dat nu eindelijk een nieuwe start maakt, moet je daar niet mee opzadelen”, vindt vicepremier Alexander De Croo (Open Vld), die gisteren in Bagdad met premier Adil Abdel Mahdi en president Barham Salih sprak. “In het verleden hebben verschillen landen samengewerkt om een internationaal tribunaal te installeren. Dat lijkt me hiervoor de enige realistische oplossing.”

CD&V-voorzitter Wouter Beke wil in elk geval vermijden dat IS-strijders vrijkomen. “Het enige wat telt, is dat we ze achter slot en grendel steken. Als dat ter plekke kan, des te beter.”

Transitcentrum

Intussen groeit op aangeven van professor internationaal recht Jan Wouters (KU Leuven) het idee om een soort transitcentrum in te richten in of rond het conflictgebied, vanwaaruit de Europese landen geval per geval IS-strijders kunnen screenen en bepalen waar ze moeten worden berecht. Ook CD&V-Europarlementslid Ivo Belet is daarvoor gewonnen.

Jambon sluit dit niet uit, “maar dan moet het wel ingebed worden in een ruimer internationaal kader. We hebben nu een positie in de VN-Veiligheidsraad, dus we zouden dat daar ter sprake kunnen brengen.” Voor een Europees Guantanamo past Jambon liever. “Ik denk niet dat dat in onze cultuur past. Maar we moeten er niet onnozel over doen: de meeste Syriëstrijders zullen hier ooit vrijkomen. En dan is dat een gigantische uitdaging.”

6 mannen en 17 vrouwen in kampen

Als er in ons land gesproken wordt over het terughalen van gevangen Syriëstrijders uit ons land, dan gaat het om 6 mannen en 17 vrouwen. Zij zitten vast in kampen in Koerdisch gebied in het noorden van Syrië. Alle zes mannen hebben de dubbele nationaliteit, maar zijn wel afkomstig uit België. De twee bekendsten zijn Caner Cankurataran (26) en Hamsa Nmili (28), allebei uit Vilvoorde. Cankurataran trouwde er met de Antwerps-Turkse Besime Car (23). Zij zou als politieagent gewerkt hebben voor IS. Zij zit in een ander kamp, samen met hun twee kinderen.

Jihadist Bilal Al Marchohi (23) uit Antwerpen zat vorig jaar ook in een Koerdisch kamp, maar is intussen uitgeleverd aan Irak om hem daar te berechten. Hij riskeert de doodstraf.