Direct naar artikelinhoud
Brief van de dag

Pleidooi voor beetje wetteloosheid

Beeld ter illustratie.Beeld Photo News

Jonathan Holslag heeft gelijk in zijn observatie: hij ziet (op de trein, red.) een schemerzone ontstaan "waarin een deel van de nieuwkomers zich illegaal of legaal voortbeweegt". Het leven van alledag verandert: het straatbeeld, het beroepsleven, de mores.

Aangifte wordt een plicht. Solidariteit een misdaad. Zo worden treinbegeleiders niet meer louter ingezet om kaartjes te knippen maar als onwillige tussenschakel in de deportatie-industrie. Zo wordt een priester met de dood bedreigd en worden activisten uit het Maximiliaanpark vervolgd voor medeplichtigheid aan mensensmokkel.

"We zien in het nieuwe niemandsland een vreemd soort wetteloosheid ontstaan", schrijft professor Holslag, "en daar heeft niemand baat bij." Een analyse waarin hij zich schromelijk vergist.

Het niemandsland, de schemerzone is namelijk de biotoop van de ongewenste. Sans-papiers zijn stilaan vogelvrijverklaarden. Wetteloosheid is hun zuurstof. In een dermate vijandige omgeving biedt alleen onzichtbaarheid, en desnoods een gedoogbeleid, enig respijt tegen de repressie. De zwarte economie, de praktijk van het kraken, het illegale verblijf en zelfs de smokkelroutes bieden een strohalm aan wie zich vastklampt aan een menswaardige toekomst.

Vervolging op dat vlak treft in de eerste plaats de allerzwaksten en verergert hun precaire situatie. Ook al schermt men met goede bedoelingen en langetermijnvisies. In de woorden van Randy Newman: Lord, if you won't take care of us, won't you please, please let us be?

Grenzen zijn ons grootste goed geworden. Eigendoms- en verblijfsrecht ons laatste bastion. Alles om de welvaartsstaat nog één generatie veilig te stellen

Bovendien moet professor Holslag zich geen zorgen maken. Het schrikbeeld van open grenzen zal weldra ongegrond blijken. Waar de technologie vroeger nog gaten liet voor vluchtelingen om hun vege mensenlijven door het net te smokkelen, zullen die in de komende decennia gedicht worden. Bewegingsdetectie, gezichtsherkenning, irisscans, ... Surveillance wordt alomtegenwoordig naarmate de kost ervan daalt.

Daarnaast formuleren democratisch verkozen politici gretig populistische antwoorden op de verontwaardiging van de nostalgische goegemeente, geschokt door de honger, de wanhoop en de daadkracht van de allerarmsten.

Grenzen zijn ons grootste goed geworden. Eigendoms- en verblijfsrecht ons laatste bastion. Alles om de welvaartsstaat nog minstens één generatie veilig te stellen. Aan de ongelijkheid daarentegen zal in de komende decennia niet geremedieerd worden. Het zogenaamde lompenproletariaat verdient ons mededogen en onze aalmoezen. De rest echter, moeten ze ginds zelf zien te klaren.

Globaal bezit niemand de slagkracht of de wilskracht om te verhelpen aan de extreme armoede, laat staan de bijna apocalyptische klimaatopwarming die ons te wachten staat. Een eerbiediging van oude beloftes zou al mooi zijn.

Zullen we eindelijk het schamele streefcijfer van 0,7% BNP naar ontwikkelingshulp laten vloeien? Zullen we toelaten dat het Parijse klimaatakkoord onze economische groei schaadt? Zullen we het Europese spreidingsplan voor vluchtelingen in de praktijk omzetten? Of investeren we liever in muren en cameraschilden, in waterdichte schotten om de drenkelingen buiten te houden?

We lijken gedoemd om tot in het oneindige terug te grijpen naar recepten uit het verleden

We lijken gedoemd om tot in het oneindige terug te grijpen naar recepten uit het verleden: repressieve wetten en steeds rigidere controlemechanismen. Stoplappen tegen de chaos.

Slechts één vraag bezorgt ons allen nachtmerries: aan welke kant van onze muren zullen de kleinkinderen opgroeien?

Wij mogen van geluk spreken. Voorlopig toch nog.

Jelle Joseph, Gent