Jonathan van het Reve: Baudet mag altijd aanschuiven bij mijn club Voor Afkickende Sceptici Die Wel Gewoon Al Gore Een Lul Vinden
Waarom zijn mensen sceptisch over het klimaat? Sinds de botsing van Thierry Baudet met weerman Gerrit Hiemstra gaat het op deze pagina's weer volop over de vraag wie er gelijk heeft over welk detail en wat dat zegt over menselijke klimaatverandering als geheel. Altijd nuttig, maar aangezien Baudet geen klimaatgeleerde is, lijkt de vraag mij interessanter wat hem in deze kwestie bezielt. Wat brengt een landelijk politicus, met een doctorstitel nota bene, ertoe om in het openbaar zulke basale, algemeen geaccepteerde wetenschap in twijfel trekken?
Domheid, hoor je weleens. Pure slechtheid, roepen anderen. De Franse filosoof Bruno Latour vergelijkt 'klimaatontkenners' met de tabaksindustrie in de jaren vijftig. Ook dat hoor je wel vaker. Maar Philip Morris had een duidelijk motief. Terwijl: wat heeft Thierry Baudet eraan als de zeespiegel stijgt?
Latour noemt het vervolgens een religieuze kwestie, omdat klimaatverandering botst met vooruitgangsgeloof. 'Je hebt recht op rijkdom, luxe, ontwikkeling, moderniteit', schrijft hij. 'Als iemand je vertelt: er is een probleem, omdat de aarde dat niet meer aankan, zeg je: het moet verkeerd zijn.'
Zelfs als hard bewijs ontbreekt, kan één tegendraadse opmerking de indruk geven dat al die andere 'experts' makke schapen zijn
Allemaal aardig bedacht, maar volgens mij klopt er niks van. En ik kan het weten, want ik was lid van dezelfde club: jarenlang heb ik geloofd dat Al Gore een halve oplichter was en dat het allemaal zo'n vaart niet zou lopen met die klimaatverandering. Inmiddels is de wetenschap rustig voortgeschreden, de aarde verder opgewarmd en heb ik mijn lidmaatschap opgezegd. Maar ik weet nog goed hoe het voelde: het was geen slechtheid, het was niet religieus, ik voelde mij niet belemmerd in mijn vooruitgangsideologie - ik was oprécht sceptisch.
De belangrijkste kiem voor zulke scepsis, denk ik, is de aantrekkingskracht van onzinroepers. Jarenlang heb je geleerd dat Cruijff de beste voetballer ter wereld was, dus als iemand dat opeens met het juiste aplomb in twijfel trekt, moet dat wel een interessante denker zijn. Zelfs als hard bewijs ontbreekt, kan één zo'n tegendraadse opmerking de indruk geven dat al die andere 'experts' makke schapen zijn die elkaar napraten.
In het klimaatdebat bestaan veel van dit soort onzinroepers. Ze zijn in de minderheid, vooral onder geleerden, maar was Galileï dat niet ook? Wie met een romantische blik naar het verleden kijkt, ziet allemaal grote denkers keihard tegen de stroom in zwemmen. Zeker als politicus zou je kunnen gaan geloven dat massale tegenstand juist vóór jouw standpunt pleit - totdat je beseft dat verreweg de meeste slimme mensen het over verreweg de meeste dingen gewoon eens zijn, en verreweg de meeste mensen die voor gek zijn versleten, dat ook echt waren - alleen hoor je over hen achteraf wat minder.
Een versterkende factor in dit geval is dat klimaatverandering zo groot en ingewikkeld is, dat de onzinroepers altijd wel ergens een gletsjer kunnen vinden die juist vierentwintig centimeter is gegroeid, in plaats van gekrompen. Ze kunnen hun scepsis dus keihard onderbouwen. Anders dan je misschien zou denken, zijn juist sceptici dol op cijfers.
Zelf volgde ik destijds een blog van iemand die de Amerikaanse temperatuurmetingen niet vertrouwde. Hij zag dat er steeds meer bebouwing (en dus hitte) in de buurt van de meetpalen was gekomen, wat de boel erg kon vertekenen. Na een tijdje wist ik alles van het 'urban heat island effect' en volgde ik vol spanning hoe trouwe lezers van het blog iedere meetpaal op het continent opspoorden en fotografeerden. Soms hing er verdorie een airco-unit naast! Het project duurde jaren, er werden nieuwe gemiddelden berekend met alleen de 'schone' meetpalen, en wat bleek?
Verreweg de meeste slimme mensen zijn het over verreweg de meeste dingen gewoon eens
Het maakte geen fuck uit. Er was nog steeds opwarming. Dat was voor mij best een schok, maar de grootste schok was dat mijn medesceptici totaal niet geschokt waren. Hun grootste tegenbewijs viel weg, maar ze gaven geen krimp. Ze hadden inmiddels zo veel geïnvesteerd in hun scepsis, in hun clubje, in hun afkeer van de 'consensus', dat ze niet meer terug konden. Of wilden. Ik heb net even gekeken, ze zitten er nog steeds.
Of het bij Baudet ook ongeveer zo is gegaan, weet ik natuurlijk niet. Maar zo ja, dan is er ook voor hem nog hoop. En hij mag altijd aanschuiven bij mijn Club Voor Afkickende Sceptici Die Wel Gewoon Nog Steeds Al Gore Een Lul Vinden.