‘In de zorg kun je geen simpele offertes maken’

Amsterdam

424 euro rekent zorgverzekeraar Menzis voor een niersteenvergruizing in ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten. Een koopje voor wie weet dat zorgverzekeraar CZ voor dezelfde behandeling in het Ikazia Ziekenhuis in Rotterdam een bedrag van 1443 euro afrekent.

Het verschil in tarieven voor behandelingen in ziekenhuizen is groot, concludeert de Consumentenbond – niet voor de eerste keer. Patiënten hebben daar veelal geen weet van. En ze komen het ook niet te weten, zegt Babs van der Staak van de Consumentenbond. ‘Niemand wil een prijs noemen, als je ziekenhuizen belt met de vraag wat een bepaalde oogbehandeling kost.’

Vreemd, vindt Van der Staak. ‘Als je dak lek is, laat je toch ook door een paar bedrijven een offerte maken? Je zegt niet blind: ik weet niet wat de prijs is en wat je gaat doen, maar repareer maar, ik zie de rekening wel komen.’

Dat klinkt ogenschijnlijk logisch, maar woordvoerder Wouter van der Horst van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen kan een lichte zucht niet onderdrukken. ‘Een versimpeling van zaken’, zegt hij. ‘Je komt een ziekenhuis binnen met een klacht, niet met een diagnose. Geen arts weet hoe een ziekteproces gaat verlopen. Je kunt een indicatie geven, maar geen kant-en-klare offerte maken. Dat is in de gezondheidszorg onmogelijk.’

buitensporig

De tariefverschillen die de Consumentenbond dinsdag publiceerde, kwamen aan het licht doordat 1500 patiënten de rekening die ze van hun zorgverzekeraar kregen, doorstuurden naar de Consumentenbond. Ook de gegevens van drie grote zorgverzekeraars en zes ziekenhuizen die al meewerken aan de openbaarmaking van de tarieven, werden hierbij gebruikt.

Het overgrote deel van de tarieven is echter niet publiek bekend, terwijl dat volgens Van der Staak wel relevant is voor patiënten. ‘Ongeveer de helft van de ziekenhuisbehandelingen is goedkoper dan het verplichte eigen risico. Een groot deel betaal je dus zelf.’ En ook als de kosten wel volledig gedekt worden door de zorgverzekeraar is het volgens de Consumentenbond van belang dat ziekenhuizen hierover meer openheid geven. ‘Als de kosten buitensporig hoog zijn, komt het door een hogere zorgpremie toch op het bordje van de patiënt terecht.’

Misschien zijn de tariefverschillen tussen ziekenhuizen best te verdedigen, zegt Van der Staak. Het zou immers kunnen dat een behandeling die in ziekenhuis X drie keer zoveel kost als in ziekenhuis Y, veel beter is. ‘Mogelijk is de behandeling innovatiever of is de gebruikte apparatuur beter. Maar we weten het niet, want ziekenhuizen geven daarover geen uitleg. Wij willen openheid, zodat de patiënt een goede afweging kan maken.’

Wat een behandeling kost, is een ogenschijnlijk simpele vraag. Het antwoord is echter complex. Ziekenhuizen en zorgverzekeraars maken samen prijsafspraken. Aan dezelfde behandeling in een ziekenhuis kan daardoor per zorgverzekeraar een verschillend prijskaartje hangen. ­Flevolandse ziekenhuizen van de MC Groep rekenden bijvoorbeeld voor een opname van meer dan vijf dagen bij een oogoperatie 1731 euro voor verzekerden bij DSW, terwijl CZ-verzekerden een nota van 3487 euro kregen.

volume

Volgens gezondheidseconoom Maarten IJzerman en Wouter van der Horst van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen is zo’n prijsverschil in belangrijke mate te verklaren door het aantal keren dat een ziekenhuis een behandeling uitvoert. ‘Hoe groter het volume, hoe goedkoper’, legt Van der Horst uit. ‘Dat zijn de wetten van de markt.’

Wat het nog ingewikkelder maakt, is dat in de kostprijsberekening van een ziekenhuis ook de overheadkosten van dat ziekenhuis worden doorberekend. ‘Buitengewoon complex’, vat IJzerman samen. Het gaat om duizenden bedragen, en een eenvoudige tariefkaart is dus niet te maken. De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen vraagt zich bovendien ernstig af wie erbij gebaat is een cijferbrij over de patiënten uit te storten. Wouter van der Horst: ‘Zorgverzekeraars hebben twee jaar geleden een prijslijst openbaar gemaakt, en toen kwam iedereen tot de conclusie dat je daar niets mee kunt als patiënt.’

praktijk

Gezondheidseconoom Maarten IJzerman, hoogleraar aan de Universiteit Twente, signaleert in de houding van de Consumentenbond een fout die vaker wordt gemaakt: de zorg is geen markt. ‘Theoretisch werkt wel wat de Consumentenbond wil, maar in de praktijk niet. Uiteindelijk is er geen patiënt die kiest op basis van de prijs van een behandeling. En artsen zullen altijd doen wat het beste is voor een patiënt. Die gaan geen inferieure behandelingen aanbieden omdat die goedkoper zijn.’

Transparantie is goed, en ziekenhuizen en zorgverzekeraars hebben de plicht om naar de kosten te kijken, beaamt IJzerman. Maar je kunt in de gezondheidszorg beter kiezen op basis van kwaliteit, dan op grond van de kosten, vindt hij.

Veel interessanter is volgens de hoogleraar dat er helderheid komt over verschillen in behandelingen tussen ziekenhuizen: waarom wordt een borstkankerpatiënt bijvoorbeeld in het ene ziekenhuis wel geopereerd en in het andere niet?

IJzerman: ‘Als dat soort verschillen aan het licht komen, ontstaat er een gesprek tussen specialisten: waarom doen jullie het zus en doen jullie het zo? Zo kun je de kwaliteit pas echt verbeteren.’ <