Europees Parlement keurt nieuwe begrotingsregels goed: wat betekent dat voor België?
Het Europees Parlement heeft nieuwe regels goedgekeurd voor de begrotingen van lidstaten. Volgens de nieuwe begrotingsregels moeten lidstaten over een periode van 4 tot 7 jaar toewerken naar een begrotingstekort van 3 procent van het bruto binnenlands product. Voor België zou dat een jaarlijkse inspanning van 3,4 miljard euro betekenen.
Met de nieuwe regels willen de Europese instellingen opnieuw strenger toezien op begrotingen van lidstaten. De oude regels gingen sinds de coronacrisis even in de koelkast, en kwamen er ook sinds de invasie van Rusland in Oekraïne nog niet uit.
De Europese Commissie stelde daarom in april 2023 voor om de teugels weer strak aan te halen: lidstaten met een groot begrotingstekort en grote schulden, moeten van Europa een zogenoemd 'referentietraject' van 4 tot 7 jaar volgen om het begrotingstekort terug te brengen naar 3 procent. Daarna moet het tekort nog kleiner worden, tot 1,5 procent.
Daarnaast wordt er ook gekeken naar de schuldgraad. Als die hoger ligt dan 90 procent van het bruto binnenlands product, zoals in België, moeten lidstaten die schuldgraad jaarlijks met gemiddeld 1 procentpunt verlagen. De bedoeling is om de schuldgraad richting 60 procent te laten evolueren.
Wat betekent dat voor België?
Volgens minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) zou België door de nieuwe Europese regels jaarlijks een inspanning moeten leveren van 0,57 procent van het bruto binnenlands product. Dat is alvast het gemiddelde over de periode van 7 jaar. In euro's komt dat neer op een inspanning van 3,4 miljard euro per jaar.
Begroting, wat?
Een begroting is een overzicht van de inkomsten en uitgaven van een bestuur. In de Belgische begroting worden de inkomsten (zoals belastingen) en uitgaven (zoals investeringen) van de verschillende overheden en de sociale zekerheid opgenomen.
Een begrotingstekort ontstaat als er meer uitgaven zijn dan inkomsten. België had in 2023 een begrotingstekort van 26 miljard euro.
Vaak wordt dat uitgedrukt in vergelijking met het bruto binnenlands product (bbp), de waarde van alle goederen en diensten die een land produceert. Het tekort van 2023 komt dan overeen met 4,4 procent van het bruto binnenlands product, fors hoger dan de norm die de Europese instellingen nastreven.
De schuld is - eenvoudig gezegd - de tekorten die opgebouwd worden doorheen de tijd. Die schuld wordt vaak voorgesteld als 'schuldgraad': de schuld wordt dan afgezet tegenover het bbp. In België bedroeg de schuldgraad 105,2 procent van het bbp in 2023, ook ver boven de norm van 60 procent die Europa nastreeft.
Bekijk: Waar komen die begrotingsregels vandaan? Europajournalist Rob Heirbaut geeft meer uitleg
Te streng of net te soft?
Ter linkerzijde klonk er wel kritiek op de regels tijdens het debat in het Europees Parlement in Straatsburg, omdat die volgens sommigen bijvoorbeeld groene investeringen zouden afremmen. Tekenend was het verschil in de tussenkomst van de Belgische Europarlementsleden Philippe Lamberts (Ecolo) en Johan Van Overtveldt (N-VA).
Volgens Lamberts staan de nieuwe begrotingsregels in contrast met de vele beloftes die politici doen in aanloop naar de verkiezingen op 9 juni. "U zult uw beloftes niet kunnen houden", waarschuwde hij. "Stemmen over de nieuwe begrotingsregels betekent dat alle lidstaten in een keurslijf worden gedwongen. Dan hebben we niet meer de middelen om de economie en het klimaat veilig te stellen", klonk het.
Van Overtveldt vond dan weer dat de nieuwe regels niet ver genoeg gaan. Hij betwijfelde of de Europese Commissie voldoende een "stok achter de deur" heeft om lidstaten te straffen als ze de regels niet volgen. "Men moet op een geloofwaardige en effectieve manier kunnen ingrijpen als een begroting ontspoort, zoals dat vandaag heel duidelijk het geval is in mijn thuisbasis, België", zei hij.
Uiteindelijk stemden N-VA, CD&V en Open VLD voor het nieuwe begrotingskader. Vlaams Belang, Vooruit, Groen en PVDA stemden tegen.
Bekijk: Door de nieuwe regels "is er geen ruimte om te investeren in de economie van de toekomst", zegt Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit)
