Opeens is het Kaag, niet Zijlstra in Teheran
De Iraniërs hebben nog maar net gehoord dat de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken geen Halbe Zijlstra meer heet, of daar stapt woensdag zijn vrouwelijke vervanger Sigrid Kaag al uit een colonne van zwarte Mercedessen. Ze bezoekt president Hassan Rohani in zijn paleis in Teheran.
Het heeft in de diplomatie geen zin om anderen je normen en waarden op te leggen, zegt Kaag, die eerder als VN-gezant chemische wapens in Syrië opruimde. Alles draait om het resultaat. Ze accepteert dat de geestelijke Rohani vrouwen geen hand geeft en ze begroeten elkaar door hun hand respectvol op de borst te plaatsen. Ook draagt ze een hoofddoek, omdat dat nu eenmaal wettelijk is verplicht in Iran.
'Daar komt steevast kritiek op in Nederland, maar zonder kom je het land niet binnen', zegt Kaag. Haar buitenlandse collega's doen in Teheran hetzelfde.
Laatste stop
Het vertrek van Zijlstra is een 'persoonlijk drama', maar verder wil ze niets kwijt over zijn val. Iets meer dan een week geleden zaten ze nog in kamers tegenover elkaar - hij als minister voor buitenlands beleid, zij voor buitenlandse handel. Hij een noorderling uit Oosterwolde, zij met bijna 25 jaar woon- en werkervaring in het buitenland.
Na de leugen over Poetin stelde premier Rutte de D66'er Kaag aan als interim-minister. Teheran is de laatste stop in een voor Zijlstra bedoelde reis, die ook langs van Saoedi-Arabië en Oman ging.
Tijdens de lunch in het Teheraanse restaurant Khune wil Kaag alles weten over het dagelijkse leven in Iran. Ze vraagt theatermaker Arvand Dashtaray wat er volgens hem allemaal echt speelt in dit land. Ze glimlacht naar de bodyguards van het Iraanse ministerie van Buitenlandse Zaken, die bijna nooit meemaken dat een minister ook gewoon even de stad in gaat. De avond daarvoor nam ze een selfie met een Iraanse kunstenaar, die als Superman verkleed door de stad foto's van zichzelf neemt. Droog: 'Eindelijk Superman ontmoet.'
Bloedserieus
Maar de meeste gesprekken die ze voert, zijn bloedserieus.
In Saoedi-Arabië was ze maandag de eerste Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken die het land sinds 2009 bezocht. 'De verhoudingen waren ietwat gecompliceerd', zei ze. Nadat Geert Wilders in 2014 stickers had laten maken van de Saoedische vlag met anti-islamteksten en die in een enveloppe van de Tweede Kamer naar Riyad had gestuurd, was Nederland niet meer welkom in het land.
Met koning Salman praatte Kaag een woordje Arabisch en Wilders werd al snel een vage herinnering. Het ging ook over Jemen, want Nederland wil dat de Saoedi's daar ophouden met bombarderen.
Het kan altijd beter
In Iran gaat het over het Iraanse raketprogramma en de nucleaire deal die de Amerikaanse president Trump wil opzeggen. President Rohani trekt een dik uur uit voor Kaag, minister Javad Zarif van Buitenlandse Zaken twee uur. Nederland heeft dit jaar een permanente zetel in de VN-Veiligheidsraad, dat stemrecht is belangrijk voor veel leiders in het Midden-Oosten.
Anders dan voorheen keert Kaag na deze reis niet terug naar haar jarenlange standplaats in Libanon, maar naar Nederland. 'Ik dacht nooit dat ik hier als minister terug zou komen', zegt ze. Vergeleken met de landen waar ze heeft gewoond, 'heeft Nederland het goed'. Maar, vindt ze, het kan altijd beter.