Schauvliege wil vervuilende houtkachels weren met 'Green Deal'
Kun je op houtverbranding, de grootste leverancier van ultrafijn stof, het label 'groene stroom' kleven? Minister van Leefmilieu Joke Schauvliege wil met een 'Green deal' de meest vervuilende houtkachels uit de Vlaamse huishoudens halen.
'Een gezellig vuurtje stoot meer fijn stof uit dan 1.000 kilometer met de auto rijden.' Met dat riedeltje zette de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) in 2016 al een stookalarm op poten voor windstille dagen. Ze vestigde daarmee de aandacht op de stille doder genaamd huishoudelijke houtverbranding, die via ultrafijn stof jaarlijks bijdraagt aan de dood van 8.370 Belgen.
Maar de cijfers van de groene energieproductie uit datzelfde jaar geven tegelijkertijd een verrassende koploper: jawel, houtverbranding. In 2016 waren open haarden, hout- en pelletkachels goed voor 22,06 procent van de hernieuwbare energie, zo meldt VRT NWS. Dat is een pak meer dan zonnepanelen (12,54 procent) en windmolens (9,4 procent).
'We zoeken naar de beste methode voor de sanering van het oude, huishoudelijke houtstookpark'
Oude houtkachel, grote vervuiler
Wie de lucht vervuilt, kan zich dus een groene rakker noemen? "Het gebruik van hout voor verwarming past perfect in de filosofie van hernieuwbare energie", vindt ook Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V). Om de warmtebron te koppelen aan propere lucht zet ze met technologiefederatie Agoria een 'Green deal huishoudelijke houtverbranding' op poten.
"De ambitie is groot", zegt de minister. "We zoeken naar de beste methode voor de sanering van het oude, huishoudelijke houtstookpark." De oudste houtkachels, vaak de grootste vervuilers, moeten er dus uit en vervangen worden door nieuwe exemplaren waarbij de uitstootniveaus lager liggen. Geen evidentie weliswaar. Aangezien er geen registratiecijfers zijn, tast de overheid in het duister over de precieze omvang van het bestand in Vlaanderen. Het is nog niet duidelijk hoe Schauvliege daar verandering in wil brengen.
Naast dat saneringsdoel ziet Schauvliege ook maatregelen voor betere installatie, onderhoud en een betere controle op de kwaliteit van het gestookte hout. Ten slotte wil ze met armoedeorganisaties gezinnen opsporen die houtverbranding als enige verwarmingspiste hebben. "Het zijn nog te vaak deze mensen die als eerste geconfronteerd worden met de effecten van slechte houtverbranding op de gezondheid."
Alles samen moet dat leiden tot een uitgewerkte en ondertekende 'Green deal' in juni. "Ik onderzoek tegen die tijd of er al een premie mogelijk is voor wie vrijwillig een performantere kachel aanschaft", aldus Schauvliege.
Koppen lokaal samensteken
De 'Green deal' is dus geen doodvonnis, maar een uitnodiging voor houtkachels om het label 'groene stroom' te verdienen. De onderliggende redenering is trouwens simpel: hoewel er tijdens de verbranding CO2 vrijkomt, wordt die door andere bomen opnieuw omgezet in zuurstof. Plant je dus voor elke omgehakte boom een nieuwe aan, dan is de balans in theorie neutraal.
Voor biomassacentrales is er in Europa al een verplichte koppeling aan duurzaam bosbeheer, samen met een zo milieuvriendelijk mogelijk houttransport. Dat elke gezellige haardstoker zich thuis zal spiegelen aan die duurzame code, is echter wishful thinking. Niemand zal in je tuin komen controleren of je bomen heraanplant of checken hoe uitstootneutraal je die houtblokken vervoert.
'Kennis over de vervuiling helpt blijkbaar niet. Net zoals de shift bij dieselauto's kan een extra taks op dergelijke kachels een ontradend effect hebben'
Bovendien respecteren de modernste kachels dan wel de uitstootnormen voor fijn stof, maar die liggen een pak hoger dan voor de industriële verbrandingsovens. Een houtkachel mag acht keer meer uitstoten dan een grote biomassacentrale en vier keer meer dan een steenkoolcentrale.
"We halen de Europese uitstootnormen niet, en die zijn veel lakser dan de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie", waarschuwt Lode Godderis (KU Leuven) van het Centrum Omgeving en Gezondheid.
Hij ziet dan ook een grote verantwoordelijkheid voor het individu. "Net zoals de shift bij dieselauto's kan een extra taks op dergelijke kachels een ontradend effect hebben", zegt Godderis, die wel merkt dat er op lokaal niveau initiatieven groeien. "Mensen heel direct aanspreken is ook heel effectief."