Word je echt dik van ronddwarrelende stofdeeltjes in huis?

Van wie komt de claim?
Zou het dan tóch kunnen: aankomen van lucht? Deze zomer ontdekten Amerikaanse onderzoekers namelijk dat chemicaliën in ronddwarrelende stofdeeltjes in huis de groei van vetcellen stimuleren. Dat leidde in het buitenland veelvuldig tot koppen als 'Jouw stoffige huis maakt jou dik' in The New York Post en 'Huishoudstof maakt mensen dik, aldus baanbrekend onderzoek' in The Telegraph. Ook Nederlandstalige media besteedden er aandacht aan, zoals De Kennis van Nu en De Morgen.

Klopt het?
Niet het huisstof zelf, maar de chemicaliën die erin terechtkomen door het slijten van meubilair en andere spullen in huis, zouden misschien lichaamscellen ertoe zetten om vet op te slaan, schrijven de desbetreffende wetenschappers in Environmental Science & Technology. Ze namen monsters van huisstof uit elf verschillende woningen, analyseerden die op de aanwezigheid van hormoonverstorende stoffen en stelden deze vervolgens bloot aan gekweekte vetcellen. En jawel: in sommige gevallen gingen die meer vet hamsteren.

Maar met zo'n test bewijzen de wetenschappers helemaal niet dat deze stoffen daadwerkelijk zo in het lichaam komen. 'Ze zijn er gewoon vanuit gegaan dat die stoffen voor 100 procent bij je vetcellen terechtkomen', zegt RIVM-toxicoloog Aldert Piersma. 'Dat is een aanname die eigenlijk niet kan, en daar walsen ze gewoon overheen.'

Bovendien geldt dat laboratoriumcellen extra kwetsbaar zijn voor hormoonverstorende stoffen, omdat ze geen bescherming genieten van een omringend lichaam, dat gewoonlijk met balanstrucs chemische klappen opvangt, aldus Piersma. Dat de wetenschappers desondanks concluderen dat de huisstofchemicaliën een risico vormen voor de menselijke stofwisseling, vindt hij daarom veel te ver gaan. 'Het is stemmingmakerig opgeschreven.'

Wat de studie wél doet, is nieuwe mogelijke dikmakers identificeren voor verder onderzoek, vindt toxicoloog Martin van den Berg van de Universiteit Utrecht. 'Voor vlamvertragers uit textiel is al in proefdieren aangetoond dat ze de vetopslag bevorderen', aldus de hoogleraar. 'Ze laten hier terecht zien dat er meerdere routes zijn die naar Rome leiden. Je moet niet alléén naar die vlamvertragers kijken, maar naar de optelsom van alle stoffen in huis.'

Piersma twijfelt daarover. 'We zijn misschien meer mistgordijnen aan het creëren met dit soort studies, in plaats van dat we helderheid verschaffen. Er gaan zó veel lijsten rond van stoffen die mogelijk, misschien, ergens iets doen, waarvoor uiteindelijk toch geen evidentie te vinden is dat er echt iets aan de hand is.'

Dan rest nog de vraag: hoeveel maakt het uit? 'Ik geloof er niks van dat onze huidige obesitas-epidemie alleen maar door huisstof komt', zegt Van den Berg. 'Het kán een bijdragende factor zijn, in sommige omstandigheden misschien.' De belangrijkste oorzaak voor overgewicht blijft volgens beide toxicologen echter het overweldigende voedselaanbod. We eten gewoon te veel, en daarvoor is het bewijs wél onomstotelijk.

Eindoordeel
Huisstof zélf maakt niet dik. Maar: in huisstof zitten wellicht meer hormoonverstorende stoffen dan gedacht die de menselijke vetopslag stimuleren, al moet verder onderzoek dat nog uitwijzen. De grootste dikmaker blijft sowieso een overdaad aan voedsel.