Kerkelijk pionieren buiten de biblebelt. Hoe moet dat eigenlijk?
Ik woon in ’s-Hertogenbosch met ruim 150.000 inwoners en nog geen twintig kerken (waarvan bijna de helft katholiek). Ik heb een aantal jaar in Amersfoort gewoond, net iets groter dan ’s-Hertogenbosch, met bijna 155.000 inwoners en volgens de site Kerkplein Amersfoort 76 kerken. Zes-en-zeventig! Dat is bijna vier keer zo veel! In Amersfoort bezocht ik de Rafaël-gemeente, toen ongeveer negenhonderd leden. Mijn huidige gemeente is voor het zuiden relatief groot met ongeveer tweehonderd leden (uit de regio). Veel van deze ABC-gemeenten (een samenwerkingsorganisatie voor vrije baptisten- en evangelische gemeenten, red.) in het zuiden zitten eerder rond de honderd leden, als ze dat al halen.
Ik heb dan ook altijd gemengde gevoelens als ik lees dat een megakerk ergens in de Biblebelt een nieuwe gemeente sticht. In 2012 kwam in Amersfoort een dependance van de Doorbrekers, een megakerk in Barneveld met zo’n tweeduizend bezoekers in de diensten (volgens de website). Mijn eerste gedachte was toen: waarom in Amersfoort? Zijn daar niet genoeg kerken? De Doorbrekers proberen op meer plekken door te breken. Zo is er in de Drechtsteden (Dordrecht en voorsteden) nu ook een dependance.
Barneveld
De Doorbrekers fungeren – in mijn optiek – meer als een keten met een bepaalde formule. De consument wil een kerkdienst in een bepaald format? Dan ‘vermarkten’ we het format toch? Door de diensten vanuit Barneveld naar de dependances te streamen op een groot scherm wordt dezelfde ervaring geboden. Dat die nieuwe ‘filialen’ altijd ergens op de Biblebelt zijn, is vanuit marketingoogpunt wel weer begrijpelijk.
De focus op de Biblebelt is trouwens niet aan evangelischen voorbehouden. De Protestantse Kerk in Nederland (PKN) is bezig met ‘pioniersplekken’. Een geweldig idee, want hoe kun je een leeglopende kerk redden? In 2006 waren er nog 2,3 miljoen leden, in 2017 ruim 1,8 miljoen. Dus zijn er over het hele land pioniersplekken. Het hele land? Nee, was dat maar waar. De meeste pioniersplekken zijn op de Biblebelt en gelukkig ook in de Randstad en een paar in het oosten en noorden. En in het zuiden is er welgeteld één: in Maastricht. Terwijl ik zou denken: juist in het zuiden is er meer dan genoeg ruimte om te pionieren. Daarmee wil ik niet zeggen dat het niet goed is dat op de huidige plekken gepionierd wordt, maar vergeet het zuiden niet. Er zijn daar al (of nog?) PKN-gemeenten, dus waarom niet van daaruit pionieren? Er is nog een aspect, dat het nog complexer maakt. Stel dat de Doorbrekers naar Den Bosch komen. Hoe gaan ze de mensen in ’s-Hertogenbosch bereiken? Een eigentijdse hippe dienst is echt niet genoeg. De Bosschenaren zijn vaak in naam wel katholiek, maar hebben meestal niet veel met het geloof. Het zal eerder ten koste gaan van protestantse/evangelische kerken in de regio.
Er is ten minste één poging gedaan vanuit een succesvollere grote kerk van boven de rivieren hun ‘trucje’ hier toe te passen, en dat werkte niet. Daarvoor is er te weinig protestantse basis. En evangelischen hebben nog weleens een negatieve kijk op het katholieke geloof, wat eerder verwijdering oplevert dan toenadering. Wil je hier aansluiten bij de cultuur, dan zul je je ook moeten verdiepen in wat de mensen hier beweegt. Je zult een van hen moeten worden. En dat kost gewoon tijd. Geen succesfactoren, geen duizenden leden. En waarschijnlijk zul je een bijbaantje moeten nemen als tentenmaker of zo. <
