Direct naar artikelinhoud
NieuwsDiscussie koninklijke onderscheidingen

Tweede Kamer dringt aan op herijking koninklijke decoraties: ‘Geen hoge onderscheidingen meer uitdelen als diplomatieke geste’

Een ruime meerderheid in de Tweede Kamer wil het systeem van koninklijke onderscheidingen herzien. Directe aanleiding is de commotie rond de sultan van Brunei, die in 2013 de allerhoogste Nederlandse onderscheiding kreeg uitgereikt, maar in de ministaat de sharia steeds verder invoert.

Sultan Hassanal Bolkiah van BruneiBeeld AFP

Sinds deze maand lopen Bruneise homo’s en lesbiennes die seks hebben het risico gestenigd te worden. Op homoseksualiteit stond eerder al een celstraf van tien jaar. Op grond van de nieuwe, op islamitische leest gestoelde wetten die sultan Hassanal Bolkiah invoerde, kunnen dieven ook worden gestraft met het afhakken van handen. Bolkiah (72), sinds 1967 aan de macht, toonde zich niet onder de indruk van de felle kritiek van mensenrechtenorganisaties; zelf ziet hij Brunei als een ‘eerlijk en harmonieus’ land.

De voortgaande islamisering van de Zuidoost-Aziatische oliestaat plaatst Nederland in een ongemakkelijke situatie. In 2013 werd de sultan bij een staatsbezoek door koningin Beatrix benoemd tot Ridder-Grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw, de allerhoogste koninklijke onderscheiding. D66-Kamerlid Sjoerdsma pleitte daarom voor het afpakken van de eretitel. Daarvoor is een verandering van de spelregels nodig: nu kan terugvorderen pas als de drager meer dan een jaar gevangenisstraf krijgt.

Coalitiepartijen D66, VVD, CDA en ChristenUnie zeggen nu ook te willen kijken naar de praktijk van het uitdelen van koninklijke onderscheidingen. Ten tijde van het staatsbezoek in 2013 was de sultan nog niet aan zijn extreme shariawetten toegekomen, maar een verlicht vorst was het niet: met persvrijheid, vrouwenrechten, de vrijheid van meningsuiting en godsdienstvrijheid had hij weinig op. De titel van Ridder-Grootkruis, volgens de voorschriften bestemd voor wie zijn of haar ‘genialiteit’ inzet voor de samenleving, kreeg hij als geste: bij staatsbezoeken is het uitruilen van decoraties niet ongebruikelijk.

Zomaar

Voor Nederlanders is het verkrijgen van de eretitel echter zo goed als onhaalbaar. Volgens de Kanselarij der Nederlandse Orden, dat het systeem van lintjes en medailles beheert, zijn er maar ‘tientallen’ levende Ridders-Grootkruis in de meest prestigieuze orde. ‘De sultan krijgt dat ereteken zomaar, terwijl een oudere vrouw die al dertig jaar de buurtvereniging in een dorp draagt, geen of een lagere onderscheiding krijgt’, zegt Sjoerdsma. ‘Hangt het succes van een staatsbezoek echt af van decoraties?’

CDA-Kamerlid Van Helvert wil de sultan van Brunei niet als aanleiding voor een herziening noemen. ‘Dat zou te veel eer zijn voor deze meneer. Maar wij staan zeer zeker open voor verbeteringen.’ Een aanpassing van het systeem kan ook op steun rekenen van oppositiepartijen SP, PvdA en GroenLinks. Die laatste partij heeft ook schriftelijke vragen aan minister Blok (Buitenlandse Zaken) in voorbereiding over de eretitels die de Nederlandse koninklijke familie van Brunei heeft gekregen; volgens GroenLinks kunnen koning Willem-Alexander en prinses Beatrix in ieder geval hun Bruneise decoraties teruggeven.

Zo kreeg de sultan van Brunei zo’n hoge Nederlandse onderscheiding

De sultan van Brunei, die ervoor heeft gezorgd dat homo’s in zijn land dood door steniging boven het hoofd hangt, is Ridder-Grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Dat is de hoogste koninklijke onderscheiding die Nederland kent. Waarom werd hij zo geëerd?